Natural history

De wilde planten van Nederland: Flora Batava (1800-1934)

door Kris van Zeghbroeck

De Duitse tekenaar, graveur en entomoloog Christiaan Sepp (ca. 1710-1775) migreerde in de achttiende eeuw naar Amsterdam. Samen met zijn zoon Jan Christiaan (1739-1811) kweekte en verzamelde hij insecten, wat de basis legde voor de uitgave Nederlandsche insecten (1762-1925). De ingekleurde platen en beschrijvingen werden aan de man gebracht in losse katernen die later gebundeld werden.

Om die te mogen verspreiden vestigde Jan Christiaan, die gaandeweg als tekenaar en natuurvorser het werk van zijn vader ondersteunde, zich als boekhandelaar en uitgever. Vader Christiaan legde ook nog de eerste basis van de reeks Nederlandsche vogelen (1770-1829), maar Jan Christiaan bouwde de beide langlopende publicatiereeksen verder uit, later uitgebreid met het werk Flora Batava (1800-1934).

Voor de reeksen kroop duidelijk heel wat veldwerk in de beschrijving van de soorten, een totaal nieuwe discipline met de nodige kinderziekten. De determinatie was nog lang niet op punt gesteld en de wetenschappelijke polemiek stond niet altijd in het teken van de vooruitgang. De teksten hebben een uitgesproken historische waarde en bieden de volledige context, maar voor het hedendaagse grote publiek primeren de indrukwekkende gravures.

Na de succesvolle fotomechanische herdruk (2014) van Nederlandsche vogelen, volgt nu een heruitgave van de Flora Batava over de wilde planten van Nederland. Deze uitgave bundelt in één band 461 afleveringen, verdeeld over 28 boeken: ‘een titanenwerk waar een uitgebreide kring van amateurbotanici, hoogleraren en kunstenaars aan heeft bijgedragen’. Niet enkel een inventaris, maar ook een getuige van de grote veranderingen in het Nederlandse natuur en wetenschap.

Flora Batava ‘bevat een bundeling van alle 2240 platen met daarop meer dan 2630 naar het leven geschilderde planten, paddenstoelen, korstmossen en wieren. Daaruit zijn bovendien honderd iconische soorten gekozen, die op ware grootte en met de oorspronkelijke tekst worden uitgelicht en voorzien van een nieuw verhaal geschreven door een netwerk aan hedendaagse kenners’. Aangevuld met een soortenregister krijgt dit historische standaardwerk zo ook een hedendaagse invulling.

Een tentoonstelling rond de Flora Batava en andere botanische schatten uit het bezit van de KB Nationale Bibliotheek (Den Haag), de hedendenaagse invloed van het werk en de evolutie van het Nederlandse landschap, loopt nog tot 03.09.2023 in het Huis van het Boek (Den Haag).

Flora Batava : 1800-1934 : de wilde planten van Nederland, Lannoo, Tielt, 2023, 911 p. : ill. ISBN 9789401486668





deze pagina printen of opslaan