Letterkunde
BOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2023
Eddy de Jongh: ‘Onbenul! Dit is poëzie’ De getekende en geschreven gedichten van Peter Vos
door Christophe Van Eecke
De kunsthistoricus en
iconoloog Eddy de Jongh, die met zijn studies over de emblematiek in de
Nederlandse genreschilderkunst van de zeventiende eeuw een centrale rol heeft
gespeeld in de ontwikkeling van zijn discipline, is sinds jaar en dag een
bewonderaar van het werk van de Utrechtse tekenaar Peter Vos (1935-2010), over
wiens werk hij uitgebreid heeft gepubliceerd. De nieuwste bijdrage in zijn
bespiegelingen over het grafische universum van Vos is dit korte en rijkelijk
geïllustreerde essay over de getekende en geschreven gedichten van Vos.
Met dat onderwerp
begeeft De Jongh zich rechtstreeks in het hart van Vos’ werk, want de relatie
tussen vorm en betekenis, tussen figuur en taal, is altijd centraal geweest bij
Peter Vos, die veel van zijn illustraties baseerde op literair werk (zoals
Ovidius’ Metamorphosen), maar die eveneens taal en tekening met elkaar
liet samenvloeien, onder meer in zijn brieven, maar ook in zijn gepubliceerd
scheppend werk. De Jongh biedt hier in vogelvlucht een overzicht van de
verschillende vormen die deze wisselwerking bij Vos aannam, waarbij elke vorm
met fraaie afbeeldingen wordt geïllustreerd. De notie van getekende gedichten
moet daarbij ook letterlijk worden genomen, want Vos maakte verschillende
(reeksen) tekeningen waarbij de visuele motieven werden opgebouwd volgens de
structuur van het sonnet en andere dichtvormen, zodat hij in dergelijke werken
een echte mengelvorm creëerde van beeld en (de formele structuur van)
literatuur.
Het
is evident dat de observaties van De Jongh gedragen worden door zijn intieme
vertrouwdheid met het werk van Vos. Dit laat hem toe om verbanden te vinden
tussen gepubliceerd en ongepubliceerd werk, tussen bekende beelden en in de
nalatenschap gevonden schetsen. Daarbij verheldert hij ook hoe Vos de dialoog
aanging met bepaalde dichters, hoe hij aansluiting zocht bij beeldende
tradities (zoals de emblematiek), en geeft hij, binnen het korte bestek van dit
kleine essay, inzicht in aspecten van de persoonlijke beeld- en taalmythologie
(inclusief een aantal neologismen) die Vos voor zichzelf creëerde. Dat alles
voorzien van voorbeeldige bronvermeldingen en referenties.
Dit boekje is een boeiende
kennismaking met het werk van Peter Vos (voor wie hem nog niet kent), een
heldere duiding voor wie met zijn werk vertrouwd is, en een inhoudelijke en
visuele traktatie voor iedereen die Vos bewondert. Kortom, een bijzonder aantrekkelijk
hebbeding dat je dus eigenlijk echt wel gewoon wilt hebben.
Eddy de Jongh: ‘Onbenul! Dit is poëzie’ De getekende en
geschreven gedichten van Peter Vos, THOTH, Bussum 2023, 128 p. : ill. ISBN
9789068688627. Distributie EPO
deze pagina printen of opslaan