Nederlands proza
BOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2023
Oscar van den Bogaard: In de naam van de zoon
door Erick Kila
Soms gaan therapie en literatuur goed samen.
Oscar van den Boogaard (Harderwijk, 1964) had drie delen familiegeschiedenis
nodig om tot een bevrijdende conclusie te komen. Hij wil, in figuurlijke zin,
ontsnappen aan zijn DNA om daarmee een vermoeiende drang naar erkenning te
neutraliseren. Dat klinkt wellicht wat cryptisch, maar het na Kindsoldaat
en Jachthuis (De Bezige Bij 2020) verschenen In de naam van de zoon benoemt
helder hoe een ‘onechte’ zoon zich uiteindelijk denkt te bevrijden uit het,
deels zelf gesponnen, web van twijfel, schaamte en hoop dat samengaat met een vader-zoon
relatie die niet mocht bestaan en die vrijwel geen invulling kreeg.
In de naam van de
zoon mag, in tegenstelling tot Kindsoldaat en Jachthuis,
nadrukkelijk geen roman heten. Het boek laat zich lezen als een autobiografie.
Hoofdpersoon is Oscar van den Boogaard. We volgen de auteur in een tamelijk
indringend proces van terugblikken en denken. Een eenzame onderneming. Letterlijk
omdat hij al overpeinzend in zijn dooie eentje een tocht onderneemt naar zijn
extra woning in een plaatsje in Zuid Italië. Figuurlijk omdat Oscars
overpeinzingen gaan over personen en situaties die in zekere zin ‘voorbij’ zijn.
Zijn familiegeschiedenis is ‘geschiedenis’. De personen die direct
verantwoordelijk zijn voor het feit dat hij bestaat en opgroeide, zijn niet
meer in leven. Van den Boogaard is alleen in gesprek met zichzelf.
Een relaas dat
helemaal gebonden is aan zeer persoonlijke omstandigheden heeft al snel het
effect op de lezer dat hij zich een voyeur voelt en denkt: wat heb ik hier in
godsnaam mee te maken? Toch maakt deze schrijver door zijn literaire stijl en
het ontbreken van zelfbeklag deze autobiografie tot een algemeen invoelbaar
verhaal.
Het
is een verhaal van ‘onteigening’. Vanaf het prille begin werd Oscars leven
beïnvloed door een moeder met een psychisch zwakke natuur en een
alcoholprobleem. Van vader Van den Boogaard weet Oscar dat hij niet zijn
echte vader is. Zijn biologische vader is Prins Bernhard der Nederlanden.
Moeder flapt deze ‘waarheid’ er doodgewoon uit, maar vader Van den Boogaard,
een militair en bewonderaar van Bernhard, zwijgt erover. Het gevolg is
natuurlijk een identiteitscrisis. Nog gevoed doordat Bernhard sporadisch
langskomt, moeder doodongelukkig is en doordat er een gevoel van loyaliteit
voor de vervangende vader ontstaat. Een mens zou van minder in de war raken.
De auteur
heeft zijn innerlijke zoektocht naar verlossing sober en zonder pathos
vormgegeven. Hier en daar duiken wel enkele tegeltjeswijsheden op. Zo lees ik
ergens ‘Liefde is het vlammetje in iedereen zien branden’. Ook de ontmoeting
met Prins Friso, die later na een wintersportongeval zou overlijden, is wat
gekunsteld en toevallig. Wat beklijft, is de oprechtheid waarmee de auteur zich
in zijn kwetsbaarheid toont. Zoeken naar verlossing, redeneren over de kern van
je eigenheid: het zijn geen gemakkelijke taken die je jezelf geeft. Bernhard,
de schavuit van Oranje, is zelf aan zoiets nooit toegekomen.
Oscar van den Boogaard: In de
naam van de zoon, De Bezige Bij, Amsterdam 2023, 186 p. ISBN 9789403119526.
Distributie Standaard Uitgeverij
deze pagina printen of opslaan