Poëzie
BOEKEN NR. 8, OKTOBER 2023
Dirk Kroon: Vogelvrij
door Dirk De Geest
Dirk Kroon is al meer dan een halve eeuw
actief als dichter. In zijn oeuvre speelt de vogel een centrale symbolische
rol. De dichter gaf aan zijn verzamelde gedichten de titel Op de hoogte van de vogels (2017) mee, en ook de daarna verschenen
bundels voeren alle het woord ‘vogel’ in hun titel. En nu ligt Vogelvrij op de leestafel. Het aantal
gedichten waarin de vogel daadwerkelijk optreedt is ditmaal zeer beperkt, maar
de thematiek is nog steeds dezelfde. De vogel stond van oudsher in deze poëzie
symbool voor de verbinding tussen hemel en aarde en voor de manier waarop
hogere dromen en aspiraties verbeeld kunnen worden. In die zin is de vogel
zowel een symbool voor de reflecterende mens (die zich boven de onmiddellijke
ervaring weet te stellen) als voor de dichter en de kunstenaar (die zich
onttrekt aan het aardse en het hogere tracht te verbeelden).
In de loop der jaren is de
poëzie van Kroon steeds minder lyrisch geworden, doordat de dichter sterker is
gaan focussen op de waarheid van zijn verzen. Hij schrijft tegenwoordig een
soort van gedachtenlyriek, waardoor zijn poëzie bij momenten in de buurt komt
van zijn geliefde dichter Nijhoff en vooral Victor van Vriesland. Die reflectie
is wezenlijk voor de oudere dichter. Zijn terugblik op het bestaan en zijn
observaties van de werkelijkheid rondom hem vormen vooral de aanleiding om zich
te bezinnen over zijn eigen mens-zijn. Daarbij verbaast de dichter zich telkens
weer over zichzelf, over zijn bejaarde spiegelbeeld waarin hij zichzelf
ternauwernood herkent. Dat lichaam staat in contrast met de haarscherpe geest,
ook al vertonen herinneringen feilen en zijn de associaties minder scherp. De
dichter schetst een waarheidsgetrouw en soms indringend beeld van de ouderdom.
Hij is weliswaar breekbaar maar blijft vertrouwen koesteren in wat moet komen.
Net door het
perspectief van het onafwendbare einde ontstaat meer ruimte voor selectiviteit.
Herinneringen worden herleid tot intense scènes, het heden tot algemene
inzichten die grotendeels ontdaan zijn van hun anekdotiek. Wat overblijft is
het wezenlijke, datgene wat de dichter zichzelf en zijn lezers wil voorhouden.
Het is een levenswijsheid die kiest voor loutering en tevredenheid, die het
leven neemt met wat het brengt. Tegelijk waarschuwt de dichter bij herhaling
voor schijn, schijnheiligheid en misleiding. De literatuur en de liefde zijn
bij dat alles belangrijke bakens; zij verlenen aan het broze bestaan een extra
intensiteit en waarde.
In de loop der jaren is de poëzie van Kroon steeds
beschouwender geworden, en dat heeft ongetwijfeld gevolgen voor de manier
waarop deze gedichten geschreven worden. Sfeerschepping en anekdotes zijn in
deze nieuwe bundel vrijwel afwezig, en hetzelfde geldt ook voor stilistisch
raffinement. Daartegenover staat een grote precisie in de zegging, met korte
verzen die puntig zijn en tot nadenken stemmen. Die grote talige zorg vormt
duidelijk een meerwaarde voor deze poëzie, met als resultaat een bundel die
allicht veel lezers zal kunnen boeien en aanspreken.
Dirk Kroon: Vogelvrij, ABC Uitgeverij, Zeewolde 2023, 72 p.
ISBN 9789492519443
deze pagina printen of opslaan