Nederlands proza

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2023

Tom Hofland: Een stroopgraf voor de bij

door Marlies van Breda

Na het verschijnen van zijn debuutroman Lyssa (Querido 2017) werd Tom Hofland, uitgeroepen tot hét literaire talent van dat jaar. Met de romans die volgden, maakte hij deze belofte waar: Vele vreemde vormen werd genomineerd voor de BNG Bank Literatuurprijs, De menseneter (Querido 2022), won deze oeuvreprijs voor jonge Nederlandstalige auteurs. Op 12 oktober 2023 verscheen Hoflands eerste verhalenbundel, Een stroopgraf voor de bij.    

Deze bundel bevat tien in lengte verschillende verhalen. In drie verhalen – waaronder twee kortere – kiest de auteur voor een personaal vertelperspectief. De overige zijn vanuit het ik-vertelperspectief geschreven, wat het de lezer gemakkelijker maakt zich te identificeren met de verteller. Vooral de langere verhalen laten de lezer voldoende ruimte voor een eigen interpretatie, maar dat neemt niet weg dat alle verhalen gekenmerkt worden door een verlangen naar liefde en naar een veilig thuis.
 
In het titelverhaal komen de personages uit Hoflands debuutroman weer tot leven. Het verhaal speelt zich rond 1900 af in een fictief Oost-Europees keizerrijk, waar revolutionairen onder leiding van Diána jacht maken op de troonopvolger. Onder de revolutionairen bevindt zich luitenant Gaspard Szabó die nog steeds een onmogelijke liefde koestert voor Lyssa Boktani. Daar de aartshertog zich schuilhoudt op hun landgoed, ontmoeten de beide geliefden elkaar opnieuw. Hun lot wordt bezegeld als Diána die zich aangetrokken voelt tot Gaspard, beseft dat zij een droom najaagt.
 
Ook de oudere professor in het verhaal ‘De mysterieuze barricade’ jaagt een droombeeld na. Zijn verlangen om bij de vrouw te zijn op wie hij als jonge man verliefd geworden is, heeft hem ertoe gebracht een tijdmachine te bouwen. Samen met een van zijn studenten reist hij wekelijks terug in de tijd om haar gade te slaan. Aan het einde van het verhaal wordt duidelijk dat deze vrouw zijn avances afgewezen heeft, maar dat hij nog steeds warme gevoelens voor haar koestert.
 
In ‘De pruik’ zoekt de ik-verteller, Yorgos, het antwoord op de vraag waarom zijn moeder hem verlaten heeft. Hij tracht via regressietherapie terug te keren naar zijn jeugd, maar de sessie wordt voortijdig beëindigd omdat de details niet overeenkomen met zijn herinnering. Hij krijgt een relatie met de actrice die zijn moeder speelde. Als zij zes maanden later zwanger is, gaan zij samen naar Limburg waar zijn moeder de eigenaresse van een goedlopende camping is. Eindelijk wordt de moeder-zoonrelatie hersteld en het trauma van Yorgos geheeld.  
 
In het verhaal ‘Het advies’ doet Elsie bodemonderzoek op de boerderij van Maria. Een opmerking van Maria wordt door Elsie als advies opgevat, waarna zij haar leven helemaal omgooit. Als later blijkt dat Maria haar adviezen van buitenaardse wezens ontvangt, beseft Elsie dat zij gemanipuleerd werd door haar hunkering naar het ‘echte’ leven.
 
Manipulatie speelt ook in twee andere verhalen een belangrijke rol. In het naargeestige ‘De belediging’ wordt de hoofdpersoon in een restaurant door de ober zodanig gemanipuleerd dat hij gaat twijfelen aan zijn verstandelijke vermogens. In ‘De zwerfster’ wordt een medewerkster van een hotel tijdens de coronapandemie gechanteerd door een zwerfster die dreigt de stoep te bevuilen. Deze tactiek past de zwerfster bij meerdere horecagelegenheden toe, waardoor ze voldoende geld vergaart om het hotel te kopen. Door de twist op het einde zou dit verhaal niet misstaan in een bundel van Roald Dahl.  
 
Hoewel de auteur net als in de eerder verschenen romans uiteenlopende genres verkent, blijft zijn stijl consistent. Toch past het kortste verhaal, ‘De trein’, het beste in de magisch-realistische traditie waarmee Hofland geassocieerd wordt. In een trein die tot stilstand komt, (wat herinneringen oproept aan Johan Daisne’s Trein der traagheid) krijgen de reizigers de mogelijkheid een nieuw leven op te bouwen buiten de maatschappij.  
 
De meeste verhalen in deze bundel ontroeren dankzij de levensechte enscenering, zelfs als de situatie een absurde wending neemt. Hofland slaagt erin een vreemde situatie zó te typeren dat de lezer meegaat in de fictieve werkelijkheid. Hierin toont zich het meesterschap van deze jonge auteur die door recensenten mijns inziens terecht een aanwinst voor onze Literatuur genoemd wordt.  
 
Tom Hofland: Een stroopgraf voor de bij. Verhalen, Querido, Amsterdam 2023, 197 p. ISBN 9789021475561. Distributie: L&M Books

deze pagina printen of opslaan