Nederlands proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Martijn Couwenhoven: Het gebed van Jonathan Simmers

door Katja Feremans

Tien jaar is het geleden dat de moeder van Jonathan onverwacht overleed. Zijn vader, zo blijkt aan het begin van Het gebed van Jonathan Simmers, is niet van plan haar grafrechten te verlengen. Voor Jonathan hoeft dit evenmin, waarop de urn met haar as in een plastic tas van vader naar zoon gaat.  

Die overdracht gebeurt bij het station waar ze voor het eerst sinds de begrafenis afgesproken hebben. Veel wordt er niet gezegd. Terwijl Jonathan de grote wijzer van de stationsklok schokkerig ziet verspringen van acht naar zeven minuten voor tien, nodigt zijn vader hem tot zijn verbazing wel uit om de week erop zijn vijfenzeventigste verjaardag mee te komen vieren.
 
In de dagen die volgen, vraagt Jonathan zich af waarom hij in godsnaam hun band zou aanhalen. Zolang hij het zich kan herinneren, hebben ze langs elkaar heen geleefd. Zo waren ze al ‘drie eenlingen in een huis’, toen zijn ouders en hij nog een gezin vormden. Voor Jonathan, die net veertig is, lijkt hun afstandelijke relatie dan ook onomkeerbaar. <br /> 
De roman bestrijkt de bewogen week die aan zijn vaders verjaardag voorafgaat en eindigt met het feest. Om zijn onzekerheid en twijfels te bezweren, doet Jonathan meermaals een soort gebed, weliswaar niet gericht aan God of een god. Het zijn beden aan zijn moeder om wat helderheid en ondersteuning. Ze draaien overigens niet alleen om hemzelf, ze betreffen ook zijn vijftienjarige halfzus Lieke. Voor haar is de veelgeplaagde wereld namelijk een te overweldigende plek. Bij Jonathan kan ze als bij geen ander schuilen, maar zelf is hij vaak in dubio over hoe haar het best te beschermen.
 
Na zijn vaders toenaderingspoging dringen beelden van vroeger zich op in het nu. Die tijdslagen vloeien wonderlijk samen in meanderende zinnen, waarin je via een krachtig beeld ook nog eens geregeld een pakkende impressie meekrijgt. Zo staat de schommelende grote wijzer van de stationsklok uit de openingsscène voor die fractie van een seconde waarin Jonathan best wat langer zou willen blijven hangen, om verder te zweven in het niets en licht te zijn. Of nog: ‘alsof de tijd twijfelde en zich kortstondig in de toekomst en dan weer in het verleden bevond, we zweefden een paar seconden in dat schommelmoment, mijn vader en ik, een moment waarop er geen verleden en geen heden bestond, we zweefden in een tussenmoment, een moment waarop je noch valt noch stijgt, een ogenblik waarop je los van alles bent, […].’
 
Het gebed van Jonathan Simmers is de eerste roman van Martijn Couwenhoven (1972). Eerder schreef hij wel al onder pseudoniem de novelle Kleine hellen (Oevers 2018). Ook het kinderboek De schatkaart van Monet (2014, Oevers 2017) is van zijn hand. Daarin ontdekt de tienjarige Eva dat Claude Monet in 1871 haar woonplaats Zaandam aandeed. In Zaandam bevindt zich eveneens uitgeverij Oevers, die Martijn Couwenhoven in 2016 oprichtte. Hij bepaalt er de keuze van de titels en de vormgeving van de boeken. Voor zijn eigen roman sloeg hij weliswaar de handen in elkaar met uitgeverij Thomas Rap.
 
Martijn Couwenhoven is net als Jonathan Simmers ook kunstschilder en dat voel je in de roman, onder meer wanneer Jonathan in de trein onderweg is naar het afscheidsmoment van zijn plots overleden teken- en schilderdocent: ‘De wereld achter de druppels op het raam is grijs, de schapen in de weilanden zijn doffe beige vegen in de ochtendmist, de koeien staan erbij alsof ze kapot zijn gevallen waarna de zwarte en witte scherven haastig weer aan elkaar zijn gelijmd’. <br /> 
Verder lezen verwijzingen naar andere schilders als een uitnodiging om in hun werk te gaan grasduinen. Zo raak je misschien geïntrigeerd door het ingetogen kleurenpalet van de Italiaanse Giorgio Morandi, of door de Franse schilder Pierre Soulages en diens onderzoek naar het samenspel tussen glas en licht, dat uitmondde in de sobere glas-in-loodramen in de romaanse abdijkerk St. Foy in Conques. Niet alleen referenties naar beeldende kunst luisteren het verhaal op, er klinkt ook een soundtrack doorheen.
 
Het gebed van Jonathan Simmers is een fijngevoelige roman over leven en dood, lichtheid en zwaarte, over haperende familiebanden, over eenzaamheid maar ook over liefde, die al dan niet zomaar uit de lucht komt vallen. Het is een intiem boek dat gedragen wordt door Martijn Couwenhovens beeld van het wezenlijke van samen iets te tillen, samen een gewicht te verplaatsen dat te zwaar is voor één mens alleen.
 
Martijn Couwenhoven: Het gebed van Jonathan Simmers, Thomas Rap, Amsterdam 2023, 186 p. ISBN 9789400410374. Distributie Standaard Uitgeverij 

deze pagina printen of opslaan