Poëzie

BOEKEN NR. 5, NOVEMBER 2015

Patrick Conrad: As: Gedichten 1963-2014

door Dirk De Geest

Patrick Conrad is zopas zeventig geworden, en bij die gelegenheid verscheen bij het productieve Gentse Poëziecentrum een integrale bundeling van zijn gedichten. Een dergelijke uitgave was alleszins zinvol, want zelfs bij letterlievenden is Conrad allicht vooral bekend van zijn literaire thrillers en zijn hoogst eigenzinnige films (onder meer Slachtvee en Mascara). Nochtans is Conrad eerst en vooral een dichter. Veel van zijn werk verscheen echter bij marginale uitgevers, want pas met de bloemlezing Life on Stage (1973) bereikte zijn poëzie voor het eerst een groter publiek.
 
De uitgave van As is dus zowel literair als literair-historisch een belangrijke gebeurtenis. Het boek weegt meer dan een kilo en telt ruim 750 bladzijden. De editie, onder redactie van Matthijs de Ridder, is sober maar solide, zodat de lezer ruimschoots waar voor zijn geld krijgt. Behalve alle eerder verschenen dichtbundels bevat het boek ook een aantal niet eerder gebundelde reeksen, waardoor een overzicht ontstaat tot op vandaag. De eerste plaquettes van Conrad (het zijn nog geen echte bundels) staan nog helemaal in het teken van de toenmalige postexperimentele poëzie, met een overvloed aan beelden die de thematiek vaak verdoezelt. Tegelijk bevatten ze toch al bepaalde kernelementen van het latere oeuvre. Zo is Conrad van meet af aan bekoord door het vrouwelijk schoon, dat met een grote sensualiteit wordt opgeroepen. Zijn vrouwen zijn echte starlets, en het hoeft dan ook niet te verbazen dat verwijzingen naar de film courant zijn. Idealisering en erotische aantrekkingskracht gaan daarbij hand in hand. Stilistisch houdt de dichter van een zeker barok taal- en woordgebruik, een vorm van maniërisme die zeker in zijn latere Pink Poets-periode tot voortreffelijke resultaten aanleiding zal geven.
 
Algemeen valt op hoe het oeuvre van Conrad gekenmerkt wordt door een soort van opzettelijke theatraliteit. De dichter vergenoegt zich er niet mee om de werkelijkheid realistisch te portretteren, hij kiest integendeel voor een duidelijke stilering. De werkelijkheid wordt uitvergroot zoals in de visuele cultuur. Ze krijgt vaak melancholische trekken, alsof de uiterlijke schijn de vergankelijkheid nooit kan verbergen, maar die integendeel extra onder de aandacht brengt. Glamour is een laag, maar wel een laag die de dichter blijft fascineren. Dat resulteert in langoureuze, soms nogal wereldvreemde verzen. Anderzijds valt echter op hoe in dit verzamelwerk ook een beeld verschijnt van de politieke en maatschappelijke realiteit van de afgelopen halve eeuw. Heel wat gedichten spelen in op de actualiteit, en meer dan eens neemt de dichter daarbij een geëngageerd standpunt in.
 
Opmerkelijk is ook de visuele inslag van de poëzie zelf. Conrad is niet enkel bij uitstek een nauwlettend kijker, die in enkele zin een beeld en een sfeer weet neer te zetten, hij experimenteert ook geregeld met de visualiteit van zijn teksten. De vroege bundels zijn bijvoorbeeld geïllustreerd (met eigen plastisch werk), terwijl een boek als Rose mon chameau een intrigerend beeldverhaal is geworden. Die ‘multimediale’ aanpak is, zeker bekeken vanuit vandaag, een merkwaardig maar verwaarloosd aspect van zijn oeuvre. Zo vallen er in dit boek heel wat boeiende dimensies te ontdekken. Het theatrale van Conrads oeuvre staat bijvoorbeeld het autobiografische niet in de weg. De recentste bundels, zoals Annalen, gaan het verst in die evocatie van het eigen leven, maar ook in het vroege werk vallen heel wat elementen voor een latere biograaf terug te vinden. Ook is de spanning boeiend tussen het werk van kunstenaars (ook uit vroegere periodes) en de film als moderne kunstcreatie. Vaak verspringt Conrad van het heden naar het verleden en weer terug, als om de overeenkomsten tussen ver uit elkaar liggende historische periodes te onderstrepen. Op die manier kan men zijn werk ook lezen als een poging om de geschiedenis te transformeren, net zoals de film dat met het leven doet.

As
is in ieder geval een uitgave die verrast en blijft verrassen. Als dichter blijkt Conrad gevarieerder en interessanter dan veel mensen dachten. Lang niet alle teksten blijven bij herlezing artistiek overeind, maar dat was ook niet de ambitie van de schrijver. Omgekeerd blijf je wel grasduinen in dit fraaie boek, als in een filmstudio waar achter elke hoek iets nieuws opdoemt. Die verscheidenheid garandeert, samen met een fors aantal uitstekende regels en teksten, een amusante en leerrijke leeservaring.
 
Gent : Poëziecentrum, 2015, 759 p. : ill. ISBN 9789056551964 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri