Vertaald proza

BOEKEN NR. 5, NOVEMBER 2015

Giorgio Fontana: Dood van een gelukkig man

door Inge Lanslots

In Italië verscheen vier jaar geleden Het geweten van Roberto Doni (Wereldbibliotheek, 2014) van de Milanese auteur Giorgio Fontana (1981). De voor de Europese Literatuurprijs 2015 genomineerde roman is het verhaal van een conservatieve openbare aanklager wiens leven een andere wending neemt, wanneer hij door de ontmoeting met een jonge, wat brutale journalist zijn kijk op ethiek en rechtspraak moet bijstellen. Volgens Italiaanse critici en lezers is die insteek een duidelijke verwijzing naar het oeuvre van de Siciliaanse Leonardo Sciascia (1921-1989), die als auteur én als politicus de Italiaanse maatschappij doorlichtte en de corruptie/collusie ervan aanklaagde.
 
Met Dood van een gelukkig man (2015) brengt Fontana hierop een vervolg. Niet Doni, maar zijn vriend en collega Giacomo Colnaghi speelt nu de hoofdrol en ook deze magistraat worstelt met dezelfde vragen rond ethiek en rechtspraak. Aanleiding is dit keer het onderzoek naar een aanslag die gepleegd is door een van de Rode Brigades afgesplitste cel. Dat onderzoek verloopt echter stroef. Tijdens ondervragingen met een spijtoptante en de mogelijke dader wordt de gedreven magistraat geconfronteerd met de halsstarrigheid van extreem-linkse terroristen, die overtuigd zijn van het eigen gelijk. Volgens Colnaghi zorgt hun discours alleen maar voor een verdere polarisering. Het discours is ‘zo ‘bureaucratisch en steriel […], zo losgezongen van de werkelijkheid. Paradoxaal genoeg leek het veel op dat van de politici die erin werden aangevallen. Door steeds maar niets anders te doen dan herhalen en verkondigen (nooit een woord van twijfel, nooit een vraag) hadden die tekstschrijvers een jargon gesmeed dat commentaar gaf op zichzelf. Het woord wierp nergens meer licht op. Het wierp alleen maar schaduw.’
 
Wat echter inacceptabel is, is de aanmatiging van extreem-links om zich te vergelijken met het Italiaanse Weerstand tijdens het fascisme, wat overigens meerdere bewegingen en groeperingen doen. Die vergelijking raakt Colnaghi persoonlijk omdat zijn eigen vader het leven liet als partisaan. De geschiedenis van de vader, die Colnaghi nooit gekend heeft, is de tweede verhaallijn in Dood van een gelukkig man, dat 23 hoofdstukken telt. In die hoofdstukken verweeft Fontana fragmenten uit het leven van de verzetsstrijder die in de familie werd doodgezwegen omdat hij zijn echtgenote en schoonvader ‘verraden’ had. De gecursiveerde herinneringen, gebaseerd op research en getuigenissen, spiegelen zich mooi aan de eerste verhaallijn omdat vader en zoon dezelfde ethos hanteren en twijfels delen. Ze vragen zich af hoe recht kan zegevieren en welke hun rol hierin is. Voor hun strijd verwaarlozen ze hun gezin, zoeken ze hoe ze dat kunnen compenseren en brengen ze zware offers.
 
Niet toevallig vallen de geschiedenis van beide Colnaghi’s samen met twee keerpunten in de recente geschiedenis, een verleden waarmee Italië nog lang niet in het reine is, maar waarop Fontana treffend terugkomt zonder verder te polariseren maar net te nuanceren. In het nawoord op Dood van een gelukkig man geeft de auteur duidelijk aan hoe non-fictie een deel van literatuur kan en moet zijn. In de roman van het ondertussen meermaals bekroonde tweeluik grijpen Italiës jaren van lood, de geschiedenis van de hoofdpersonages en verhalen van getormenteerde nevenpersonages, zoals slachtoffers en vrienden, dan weer knap in elkaar. Het zal waarschijnlijk niet verbazen dat Fontana, net zoals zijn Siciliaanse voorbeeld, Dood van een gelukkig man, de roman die opent als een politieverhaal, met een dramatische ontknoping besluit. Dat einde is paradoxaal genoeg vervat in de titel en slaat – allicht – niet op de wie schuldig is.
 
Amsterdam : Wereldbibliotheek, 2015, 256 p. Vertaald uit het Italiaans door Philip Supèr. ISBN 9789028426375 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri