Poëzie

BOEKEN NR. 5, NOVEMBER 2015

Willy Martin, Carina van der Walt: Amalgaam

door Jooris van Hulle

In 2011 verscheen onder redactionele leiding van Willy Martin ANNA, het ‘Groot Woordenboek Afrikaans & Nederlands’. Opvallend aan dit uniek naslagwerk is dat het hier niet gaat om een tweedelig woordenboek, resp. Afrikaans-Nederlands en Nederlands-Afrikaans, maar om een geamalgameerd woordenboek, waarin de twee talen vanuit hun historische verwantschap direct aan elkaar aansluiten volgens de opgenomen trefwoorden. Nu eens staat een woord uit het Nederlands voorop, dan weer een Afrikaans woord, met telkens de omzetting naar de andere taal. In het verlengde van zijn woordenboekenwerk publiceert Martin nu samen met Carina van der Walt de dichtbundel Amalgaam. Net als in het woordenboek worden hier de Afrikaanse gedichten van Van der Walt niet gescheiden van de in het Nederlands gestelde verzen van Martin. Binnen de verschillende afdelingen van de bundel wordt als principe de alfabetische rangschikking op titel gehanteerd. Voor de lezer is het even wennen om telkens weer de omschakeling van de ene naar de andere taal te maken. In hun woord vooraf verantwoorden de dichters hun opzet: ‘De talen krijgen hun natuurlijke plaats in een vlechtwerk van verschuivende betekenissen. De nevenschikking van de talen zorgt ervoor dat latente krachten in beide talen helder in zicht komen.’
 
Achtereenvolgens komen, na een thematisch gedicht van Van der Walt en Martin over hun voorkeur voor bepaalde woorden in de taal van de collega-dichter, vier afdelingen aan bod met resp. gedichten over plaatsen, mensen, gedichten die hen aanzetten tot een vertaling en een bijna symbolisch te noemen naschrift, waarin de auteurs elkaars gedichten in vertaling aanpakken. Het is een verrijkende ervaring de gedichten uit Amalgaam te lezen. Ik onthoud zo enkele treffende verzen van Carina van der Walt: het prachtige ‘tuiskoms’ waarin het beroemde Ithaka-eiland van Odysseus vanuit de tekst van Homeros over de periode van de middeleeuwen en die van het Nazi-geweld wordt omgeleid naar de huidige situatie van Griekenland, ‘onder aanslag van die EU die IMF en ander / gesiglose instansies met afkortingsname’ gebrandmerkt. Of, weer van Van der Walt, de ‘bootramp bij Lampedusa’, met deze mooie aanvangsverzen: ‘die see offer 300 swart anemone / op die strande van Lampedusa’. De gedichten van Willy Martin focussen meer op het eigen ik. Zo denkt hij in ‘Liedje’ terug aan zijn moeder:  
 
‘jaren nadien
zit ik zelf te lezen
in de krant
en ik zou willen dat ik
haar weerde hoorde zingen
en ik dat liedje
als een muziekje
op kon winden’
 
In de reeks vertalingen van werk van anderen valt op dat Carina van der Walt onder meer Friese gedichten vertaalt, bv. van Piter Jelles Troelstra, die de Friezen oproept blijvend hun taal te eren: ‘wees lief vir jou taal soos vir ’n moeder / wat jou gevoed het met bloed uit haar are’. En heel verfrissend klinkt haar versie van ‘Mark groet soggends die dinge’, met dit slotvers: ‘dag my ietsie bietsie vissietjie tjie’ (‘dag klein visselijn mijn’). Willy Martin verrast dan weer in deze afdeling met zijn vertaling van ‘Of hoe’ van de Kaaps-Afrikaanse dichter Peter Snyders: naast de Nederlandstalige versie staat ook een in het verkavelingsvlaams: ‘Moe toch da bastaardtaaltje nie gebruiken; / schoon is da nie’.
 
Beide dichters doen op de hun geëigende manier en vanuit hun persoonlijk ingekleurd aanvoelen recht aan twee talen die zij diep liefhebben: het Afrikaans en het Nederlands.
 
Utrecht : IJzer 2015, 89 p. ISBN 9789086841172

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri