Poëzie

Joep Kuiper: Varen vandaan

door Dirk De Geest

Joep Kuiper debuteerde in 2003 met de bundel Monarchieën, die door de kritiek lovend werd onthaald. Nadien werd het echter stil rond hem, tot hij nu als een ware feniks uit de as herrijst met Varen vandaan. De dichter staat meteen weer stevig op de planken. Varen vandaan is een bijzonder gelaagde bundel. Dat zien we ten eerste aan de structuur: drie reeksen van drie gedichten, daarna een reeks van drieëndertig, en vervolgens opnieuw drie reeksen van drie verzen. Die afdelingen zijn genummerd van 0 naar 3 en weer terug af; het lijkt wel alsof alles wat zorgvuldig werd opgebouwd gaandeweg opnieuw verdwijnt in de stilte. Voortdurend lijken in deze gedichten ook echo’s en motieven op te duiken.
Thematisch vormen deze gedichten als het ware een beeld van de kwetsbare mens, die geprangd zit tussen zijn dromen en zijn frustraties en zich in feite nergens ‘thuis’ voelt. Voortdurend is dat ik dan ook in beweging, op een ADHD-achtige manier; gaat het niet om daadwerkelijke bewegingen, dan zijn er de intuïtieve en grillige gedachtesprongen. Dat uit zich met name in de vele sprankelende beelden, die vaak ontleend zijn aan de eigentijdse wereld. Het is een wereld van uiterlijkheden, met een overdaad aan communicatie en contacten en tegelijk veel meer eenzaamheid, twijfel en isolement dan voorheen. Verschillen worden uitgevlakt maar tegelijk ook uitvergroot, waardoor groepen van mensen toch weer gemarginaliseerd dreigen te worden. De dichter neemt hier duidelijk standpunt in over een aantal prangende maatschappelijke problemen, maar doet dit op zijn totaal eigen poëtische wijze. Belangrijker is de manier waarop zo'n wereld met surreële en groteske trekken gestalte krijgt. Er is bijvoorbeeld sprake van 'bliksem in blik', van een 'vacature in mijn hoofd', van een 'olifant op de Veluwe', om maar enkele markante vondsten te noemen. Opmerkelijk is echter hoe de dichter die vreemde logica meteen vanzelfsprekend weet te maken. Omgekeerd worden ogenschijnlijk banale ervaringen getransformeerd tot magische gebeurtenissen. Het gevoel van verlorenheid in een onbekende wereld wordt zo ook overgedragen op de lezer.
Daarbij komt dat de dichter een bijzonder gevoel voor taal heeft. Dat laat hij bij momenten ook bewust opdringerig zien. Sommige regels bestaan uit heel wat allitererende woorden, haast als in strips of reclameslogans. Andere woorden worden vervormd, en in het algemeen ontstaan veel vondsten in deze gedichten doordat woorden met een gelijkaardige klank moeiteloos worden samengebracht. Het is een speelse manier van schrijven. Soms leidt dit nergens toe (en gaat het om nogal vrijblijvende sprongen), maar veel vaker schuilt in die onvermoede samenhang de sleutel die het vers in beweging brengt. Weinig dichters slagen erin die surreële associaties zo krachtig te verwoorden. Monarchieën heeft alleszins een waardige opvolger gekregen.


Joep Kuiper, Varen vandaan, Karaat Amsterdam, 2014, 101 p., € 16,95. ISBN 9789079770007

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri