Nederlands proza

Lieve Joris: Op de vleugels van de draak

door Jooris Van Hulle

Met ‘De beweging oostwaarts’, de titel van het openingshoofdstuk, geeft Lieve Joris meteen de essentie van haar nieuwe boek aan: in Op de vleugels van de draak richt zij haar blik op China en de manier waarop de invloedssfeer van het land gestaag aan uitbreiding toe is. In de lijn van haar eerder verschenen boeken, waarin zij Afrika, en in de eerste plaats dan Congo, centraal stelde, is zij er niet op uit via ingewikkelde denkpistes en grafieken en officiële stukken de evolutie binnen het Aziatische werelddeel te analyseren, maar laat ze de lezer aan de hand van het relaas van een aantal ontmoetingen met betrokkenen zelf tot een besluit komen. Vertrekkend vanuit Dubai leidt haar tocht dit keer naar China, waar ze zich specifiek toelegt op de aanwezigheid van Afrikanen in onder meer Guangzhou, Beijing, Shanghai en Jinhua. Onvermoeibaar peilt ze naar de motieven waarom Afrikanen er verblijven en hoe die er bijvoorbeeld al wat hun van pas kan komen in hun land van herkomst op de kop te tikken en in containers te verschepen. Joris raakt zo gefascineerd door haar veldonderzoek — op zeker moment spreekt ze zelfs van ‘treinconversaties’, het soort gesprekken waarin mensen zichzelf makkelijk prijsgeven omdat ze er toch van overtuigd zijn dat het om een eenmalige ontmoeting gaat — dat ze alle vrijblijvendheid laat varen en zich bijna letterlijk en figuurlijk aan een aantal mensen gaat hechten om toch maar hun diepere beweegredenen te achterhalen. Dat ze hierbij ook de omgekeerde beweging maakt, van China naar Afrika, om ook daar de andere kant van de medaille te laten zien (waarom trekken Chinezen naar Afrika), overtuigt de lezer van haar inzet om (een zo volledig mogelijk) beeld te geven. Als auteur blijft Lieve Joris overigens bewust op de achtergrond. De passages waarin ze zelf commentaar levert of, zij het voor even maar, haar emoties laat bovenkomen, zijn op een hand te tellen, maar juist daardoor beklijven ze echt. Zo linkt ze het verhaal van Shudi over de dood van zijn vader aan het verlies van haar eigen vader: ‘De ongerijmdheid, te moeten huilen om een vader die op zijn zesentachtigste stierf in een ziekenhuisbed, tegenover een man wiens vader op zijn tweeënveertigste zelfmoord pleegde.’ In het relaas van de ontmoetingen met Chinezen en Afrikanen, opgehangen aan steeds even tekenende en veelzeggende anekdotes, ervaart de lezer de diepmenselijke en universele zoektocht van mensen naar geluk en voorspoed, ook vanuit materieel oogpunt. Maar het hoeft niet steeds de neus voor zakendoen te zijn. In het verhaal van de Chinese professor Li Baoping die alle landen in Afrika wilde bezoeken, maar op reis in Kameroen van zijn bezittingen en notities werd beroofd, komt schrijnend tot uiting hoe mensen gedemoraliseerd kunnen raken, zo erg zelfs dat de enige uitweg die hun rest, zelfmoord is. En hoe menselijk is het dan dat de waarheid verzwegen wordt voor zijn stokoude moeder: dat hij niet meer van zich laat horen, zou te wijten zijn aan de geheime missie waarvoor hij werd uitgestuurd. Lieve Joris vertelt het met bijzonder veel empathie, er steeds op bedacht iedere vorm van sentimentaliteit te vermijden. In Op de vleugels van de draak heeft ze weer een aantal figuren neergezet die de lezer lang zullen bijblijven, van de Malinees Cheikna die drie keer per jaar naar Guangzhou reist om er zijn handelsinkopen te doen, tot de Chinese handelaars in Congo voor wie werken en werken en nog eens werken voorop staat. Een ijzersterk boek, schitterend geschreven, en met een visie die nergens belerend of moraliserend overkomt.

Lieve Joris, Op de vleugels van de draak, Augustus Amsterdam, 2013, 317 p., krt. € 19,95. ISBN 9789045024615. Distributie: Veen Bosch en Keuning

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2013

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri