Poëzie

Max Temmerman: Bijna een Amerika

door Johanna Cassiers

Een wagen raast door de straten, op weg naar een stervende. Terwijl de chauffeur zichzelf aanspoort om sneller en sneller te rijden, wordt de weg steeds bossiger, donkerder en surreëler. In het openingsgedicht van Bijna een Amerika rijden we een wereld binnen vol gewone dingen die plots niet meer vertrouwd aanvoelen. Stemmen doemen op uit het niets, bomen versperren de weg, buizerds begluren de auto met een kritische blik. Of hoe het vooruitzicht van het overlijden van een geliefde je blik op de wereld in één oogopslag kan veranderen. Rouw: deze bundel loodst ons, heel open en direct, doorheen alle aspecten en fases.
Aanvankelijk lijkt het heel moeilijk om het verdriet onder woorden te brengen. De dichter raakt niet verder dan enkele algemene termen, zoals in ‘Blauwdrukken’, een gedicht waarin een moeder afscheid neemt van haar geliefden: 'Hoe ze er de tijd voor nam: kijk daar, zie, / een seizoen ruimt plaats voor een volgend seizoen.' Toch is het verlangen om te praten al aanwezig: 'We hielden ons in stilte bezig maar / stel mij een vraag en ik zal praten over haar'. Er begint een zoektocht naar een taal die uitdrukking kan geven aan het verlies. En hoe intenser het gemis, hoe ontoegankelijker die taal: 'Maar wij zijn allemaal geschapen op de rechte lijn / tussen twee variabelen en dus niet meer compatibel / met de cirkel. Eerder zijn wij binair en uitgebeend.' Vaak zijn de woorden ook niet meer dan de uitdrukking van een krampachtig vasthouden aan herinneringen: 'Ik mag niet vergeten hoe we ’s nachts herten zagen / passeren als infrarode schimmen.' Voorwerpen worden haast dwangmatig opgeborgen in dozen en bewaard op zolders: 'Verhuisdozen nooit uitgepakt / vol fietspompen en houten spatels. // Sommige dingen doe je nooit van de hand.' De angst om dingen voorgoed te verliezen overheerst: 'telkens een moeder sterft, verdwijnt een geheugen.' Soms lijkt zwijgen de enige manier om iets te bewaren: 'Nu alles en iedereen op de hoogte is, / zal ik hardnekkig zwijgen als een intact geheugen.'
Halverwege de bundel keert langzaam het tij. Herinneringen kunnen opnieuw gedeeld worden met anderen. Het taalgebruik wordt weer toegankelijker, concreter: 'Dit alles gebeurde op een dinsdagochtend. // De krant sprak van de vroegste meteorologische lente / sinds de negentiende eeuw.' De bevreemding neemt af. Het krampachtige vasthouden en het zwijgen worden losgelaten, want: 'Zo ook moet een mens blijven bewegen om alles opnieuw helder te weten.' En via het vertellen ontstaat er opnieuw een evenwicht, komt er ruimte voor aanvaarding. De bundel sluit af met de woorden: 'Hoor de wind getuigen van verhaallijnen / en wisselsporen. Dat het allemaal zo heeft moeten zijn. Dat dit / een eindpunt is. Deze plek blijft duren als een besluit.'

Max Temmerman, Bijna een Amerika, Vrijdag Antwerpen, 2013, 57 p., € 15. ISBN 9789460012143. Distributie: Elkedag Boeken

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2013

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri