Vertaald proza

Patrick Ness: De kraanvogelvrouw

door Kyra Fastenau

De kraanvogelvrouw is de eerste naar het Nederlands vertaalde volwassenenroman van Patrick Ness. Qua opzet vertoont het boek overeenkomsten met zijn young adult-roman Zeven minuten na middernacht: ook hier betreft het een magisch-realistisch verhaal dat is geworteld in mythologie, in dit geval de Japanse. In het originele volksverhaal helpt een arme man een gewonde kraanvogel, die vervolgens een menselijke gedaante aanneemt en hem een wederdienst bewijst door kostbare zijde voor hem te weven. De kraanvogelvrouw weigert om haar echtgenoot inzicht te geven in haar werkwijze, maar hebzuchtig als hij is, kan hij zijn nieuwsgierigheid niet bedwingen. Echter zodra hij haar geheim ontdekt, verlaat ze hem. George Duncan, de protagonist in De kraanvogelvrouw, ondergaat eenzelfde lot. Hij valt als een blok voor de beeldschone en mysterieuze Kumiko, maar ervaart een onverzadigbare honger, alsof hij zijn geliefde nooit helemaal kan kennen.
Ness breidt de oorspronkelijke mythe uit met een verhaallijn rond Amanda, Georges dochter en tegenpool. Zo vriendelijk als hij is, zo lomp is zij. Kumiko heeft een bijzondere uitwerking op de twee. Met haar kunstwerken beïnvloedt ze hun dromen en emoties. Nadat vader en dochter elk een tegeltje van haar gekregen hebben, verandert hun gedrag. De anders zo vriendelijke George bijt van zich af door zijn dochter eens goed de waarheid te zeggen, terwijl Amanda zich juist van haar barmhartige kant toont door een collega die ze eigenlijk niet mag uit te nodigen voor een feestje. Het is alsof Ness wil aantonen dat elke emotie positieve en negatieve kanten heeft. Meestal zien we liefde als een bron van kracht en woede als iets destructiefs, maar het omgekeerde geldt ook. Iemand té intens liefhebben kan een relatie kapotmaken, zoals George ervaart met Kumiko. Woede daarentegen kan een overlevingsmechanisme zijn, zo geeft het Amanda een adrenalinestoot wanneer ze George en Kumiko uit een brandend huis wil redden. Deze boodschap sijpelt tussen de regels van De kraanvogelvrouw door, maar het kost de lezer wel wat moeite om hem te destilleren. Ness wisselt het kaderverhaal over George en Amanda af met zijn eigen variant van het Japanse volksverhaal, waarin hij naast de kraanvogel ook een gepersonaliseerde vulkaan opvoert. De twee symboliseren respectievelijk vergiffenis en wrok, eigenschappen die ieder mens in zicht draagt. Dit maakt de mythe een vrij complexe allegorie van het kaderverhaal, want elk personage is zowel de kraanvogel als de vulkaan.
In stilistisch opzicht komt het kaderverhaal het sterkst uit de verf. Ness is duidelijk meer bedreven in realistisch proza, voor high fantasy of sprookjes is zijn taalgebruik niet poëtisch genoeg. In Zeven minuten na middernacht loste hij dit euvel handig op door de sage te doorspekken met sarcastische opmerkingen van de tienerprotagonist, maar in De kraanvogelvrouw voelt de lezer al snel de aandrang om door te bladeren naar het kaderverhaal. Ness durft te experimenteren. Soms pakt dit goed uit, bijvoorbeeld bij de scènes in Georges winkel of op Amanda’s kantoor: de hoofdstukken zijn geheel in dialoogvorm geschreven, alsof het een script betreft, en weerspiegelen zo het sociale toneelstukje dat de personages dagelijks opvoeren. Andere experimenten zijn minder geslaagd, bijvoorbeeld het einde: een reeks opeenvolgende passages die alle beginnen met de zin ‘De brand begon als volgt’, waarmee Ness wil aantonen dat een verhaal of gebeurtenis oneindig veel interpretaties heeft. Ik snap zijn punt, maar met een open einde had hij hetzelfde effect bereikt. Bovendien leidt het stilistisch geëxperimenteer soms af van de boodschap van het roman. Het is alsof Ness het idee heeft dat het voor volwassenen allemaal veel complexer moet (een fout die ook J.K. Rowling beging in Een goede raad), terwijl zijn kracht als schrijver juist schuilt in het feit dat hij filosofische gedachten kan omzetten in uitgepuurde taal. Wie echter door de stijlexperimenten heen prikt, wacht een beklijvende leeservaring met verfrissende inzichten en aimabele personages.


Patrick Ness, De kraanvogelvrouw, De Geus Breda, 2014, 317 p., € 19,95. ISBN 9789044530728. Vert. van: The crane wife door Anneke Bok

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri