Vanaf twaalf jaar

John Boyne: De jongen die zijn vader zocht

door Kyra Fastenau

12+ - Dat John Boyne, auteur van historische romans, in dit jubileumjaar komt aanzetten met een boek over de Grote Oorlog, mag geen verrassing heten. Boyne brak wereldwijd door met de verfilmde succesroman De jongen in de gestreepte pyjama, die de Holocaust portretteerde door de ogen van een naïef negenjarig jongetje. Nu lijkt Boyne hetzelfde trucje nog eens te willen herhalen, maar dan met de Eerste Wereldoorlog. De gelijkaardige titel en blauwtinten op de cover doen een slimme marketingzet vermoeden, maar inhoudelijk blijkt De jongen die zijn vader zocht niet te kunnen tippen aan het succes van Boynes eerste jeugdroman.
Ik schrijf ‘jeugdroman’ omdat De jongen in de gestreepte pyjama oorspronkelijk is uitgegeven in een jeugdfonds (David Fickling Books), maar eigenlijk valt er moeilijk een leeftijd op het boek te plakken. Hoewel taal en verhaal toegankelijk zijn voor jonge lezers, komt het boek het beste tot zijn recht voor een ouder publiek. Hoofdpersonage Bruno begrijpt een heleboel zaken niet of interpreteert ze verkeerd. Als hij volwassenen al om uitleg vraagt, dan krijgt hij geen bevredigend antwoord. Hierdoor beziet de oudere lezer de situatie volledig als een kind, en deze bevreemdende weergave benadrukt de onmenselijkheid van de Holocaust.
Die vervreemding is in De jongen die zijn vader zocht zogoed als afwezig. De Britse arbeidszoon Alfie Summerfield is een stuk slimmer dan zijn Duitse leeftijdsgenootje — wat ook wel past bij zijn karakter: nu zijn vader naar het front is getrokken, is hij immers ‘de man in huis’. Natuurlijk begrijpt hij niet alles, maar hij legt wel snel verbanden en als hij vragen stelt krijgt hij uitleg op kindermaat, maar wel een waarheidsgetrouw antwoord. Daardoor is De jongen die zijn vader zocht een vrij standaard oorlogsroman. Vader vecht mee in de oorlog, zoonlief helpt moeder door stiekem een centje bij te verdienen als schoenpoetser. Wanneer Alfie per toeval ontdekt dat zijn vader met shellshock is opgenomen in een psychiatrische inrichting in Suffolk, besluit hij een reddingsactie te organiseren.
Het verhaal is vrij sentimenteel en bij vlagen wat ongeloofwaardig. Een moeder die elke penny moet omdraaien, maar niet merkt dat er extra geld in haar portemonnee zit? Volwassenen die een kind alleen op de trein zien stappen, zich daarover verwonderen maar geen alarm slaan? Maar vooral: een vader die het na zo’n reddingsactie nodig acht om zijn zoon te vragen ‘Waarom heb je al die moeite gedaan?’. Het kleffe antwoord (‘Uit liefde.’) zou voor zich moeten spreken, voor de vader én voor de lezer. De sterkte van de roman zit vooral in de randfiguren: dienstweigeraar Joe Patience, die als kind slachtoffer werd van huiselijk geweld en daarom pacifist is, het Joodse immigrantengezin dat naar het eiland Man gestuurd wordt omdat ze bij de vijand horen en na de oorlog opnieuw verhuist naar Tsjechië want — hoe ironisch — ‘[d]daar zijn we veilig’. Deze aardige vondsten weten De jongen die zijn vader zocht echter niet boven de middelmaat uit te tillen.


John Boyne, De jongen die zijn vader zocht, Boekerij Amsterdam, 2014, 239 p., € 17,5. ISBN 9789022565797. Vert. van: Stay where you are and then leave door Ton Heuvelmans. Distributie: Lannoo

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswelp 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri