Nederlands proza

Jeroen Theunissen: Onschuld

door Tom Rummens

Onschuld, de vijfde roman van Jeroen Theunissen, lijkt aanvankelijk een boek over de risico’s van een van de fascinerendste beroepen die er bestaan: oorlogsfotograaf. In Syrië nog wel, een brandhaard die bij uitstek symbool staat voor het feit dat het niet goed gaat met de wereld en dat we radeloos in het duister tasten wat de oplossingen betreft. Maar veel meer dan een boek over oorlogsfotografie is Onschuld een universeel verhaal over oeroude thema’s: vadermoord, schuld en boete, het verwerken van trauma’s. Een verhaal over eenzaamheid, en bovenal over die geslepen kwaliteit die de mens onderscheidt van alle andere dieren: de kunst van het bedrog.
Oorlogsfotograaf Manuel Horst wordt in Syrië ontvoerd en mishandeld, maar komt vrij. In Beiroet ontmoet hij de mysterieuze Nada, die hij wat halsoverkop meeneemt naar België. In de tussentijd sterft zijn vader, een gerenommeerd psychiater die niet beschuldigd kan worden van een teveel aan liefde of aandacht voor zijn zoon. Aanvankelijk interesseert diens overlijden Manuel niet, tot hij ontdekt dat zijn vader hem met een televisieploeg achternagereisd was toen hij ontdekte dat zijn zoon was ontvoerd. Zoveel lafheid, zoveel schijnheiligheid: Manuel weet zich geen raad met zijn woede. De liefde voor zijn moeder is veel groter. Zij denkt dat het kind dat Manuel en Nada samen opvoeden van hen is, maar Manuel weet wel beter. Nada ging in Syrië door een hel waarbij zijn ontvoering schril afsteekt: ze werd ontvoerd, in groep verkracht en raakte zwanger. Echter, uiteindelijk blijkt ook dat niet waar te zijn. Alles staat op losse schroeven in Manuels wereld. Hij probeert de werkelijkheid te ontvluchten door te drinken, maar ook dat lukt niet. Uiteindelijk vindt hij soelaas in de dagboeken van zijn vader.
Onschuld is een verraderlijk boek. Het geeft maar langzaam prijs waar het eigenlijk over gaat en doet dat op een manier die je niet meer loslaat. Het kluwen waarin Manuel verstrikt raakt, is ook dat van de lezer. Theunissen hanteert een heldere, nauwgezette taal waarin weinig ruimte is voor poëzie of nuance. Dat is soms even wennen. Kon of wilde hij niet dieper graven? Of heeft hij juist bewust veel weggelaten, wil hij zijn lezers de kans te bieden om zelf de psychologische consequenties van het verhaal te overdenken en doorvoelen? Onschuld doet bij momenten denken aan Nultijd van Juli Zeh: ook daar is de concreetheid van het verhaal slechts de wikkel rond een vat vol intense psychologie.
Met Onschuld heeft Jeroen Theunissen ons een klein maar groots boek gegeven, bevolkt door personages die je nog lang achtervolgen. Manuel, die zijn lot onmogelijk kan ontvluchten. Manuels vader, die toch een andere kant blijkt te hebben. De bedrieglijk naïeve Nada, misschien wel de enige in deze roman die een plan heeft en het ook uitvoert. En ten slotte Manuels moeder, die tevergeefs probeert om de kerk in het midden te laten. Onschuld leest misschien vlot weg, maar het boek nadien ook echt loslaten is makkelijker gezegd dan gedaan. En dat is maar goed ook.


Jeroen Theunissen, Onschuld, De Bezige Bij Antwerpen Antwerpen, 2014, 236 p., € 19,99. ISBN 9789085425847. Distributie: WPG Uitgevers

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri