Vertaald proza

Yasar Kemal: Aarde ijzer, hemel koper

door Dirk Magerman

De inwoners van Yalak hebben na de katoenoogst hun schulden niet afbetaald. Ze konden niet, het voorbije jaar bracht enkel honger en ellende. De schuld ervoor ligt volgens de boeren bij oude Halil, die hen te laat naar de stad Cukurova heeft gebracht, waardoor ze nog nauwelijks katoen konden oogsten -- dit verhaal werd verteld in het eerste deel van de trilogie. Oude Halil vreest de wraak van het dorp, maar hij vergist zich. De dorpelingen willen hem geen kwaad doen, ze zijn enkel bang voor Adil Afendi, de schuldeiser, die zijn wraak heeft aangekondigd. Uit schrik verbergen ze al hun bezittingen. Maar zoiets raakt snel bekend in de andere dorpen en in de stad, zodat hun angst nog toeneemt. Ze raken hierdoor zo vertwijfeld dat ze bereid zijn eenieder te volgen die op een krachtdadige manier rust kan brengen. Het hele gebeuren wordt verteld door vele personages en elk voegt aan het geheel zijn eigen, persoonlijk gekleurd stukje toe. De oude Halil kwijnt weg door schuldgevoelens; de kinderen Hasan en Ummahan klampen zich vast aan hun kostbaarste bezit, twee doosjes lucifers; de oude Meryemce heeft besloten nooit meer te praten en wordt tegelijk gevreesd en geëerd als een heks; de jonge geliefden Recep en Hüsne willen hun toekomst vrijwaren, als het moet ver weg van het dorp, waar gevreesd wordt dat alle vrouwen onvruchtbaar zullen worden; de muhtar, de hoogste regeringsvertegenwoordiger, schaamt zich voor het gedrag van de dorpelingen en spoort hen aan de schuldeiser ter wille te zijn. Alleen Memet Tasbasoglu trotseert de angst voor Adil Efendi en dwingt respect af. Het verhaal wordt verteld in een traag tempo, maar levendig en kleurrijk. Relatief korte hoofdstukken belichten a.h.w. telkens een nieuwe scène, een nieuwe gebeurtenis. De gevoelens staan centraal: vreugde, verdriet, woede, eenzaamheid, maar vooral angst.

Yasar Kemal, Aarde ijzer, hemel koper, De Geus Breda, 2000, 429 p., € 1198. ISBN 9052268223. Vert. van: Yer demir gok bakir door Van den Munkhof, Wim

Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf 2000

deze pagina printen of opslaan