Vertaald proza

BOEKEN NR. 7, DECEMBER 2015

Leonardo Sciascia: Candido oftewel Een droom die ontstond op Sicilië

door Inge Lanslots

In het buitenland wordt de Siciliaanse auteur Leonardo Sciascia (1921-1989) vaak geassocieerd met zijn misdaadromans, waarin je wordt meegezogen in een onderzoek dat meteen ook een portret van de Siciliaanse, en bij uitbreiding de Italiaanse, samenleving biedt. Zijn verhalen, met steevast een open einde, reiken je geen oplossing aan voor de volgens Italiës verziekte maatschappij. Politiek, kerk, corruptie en misdaad zijn onherroepelijk met elkaar verweven. Die politieke context kende de advocaat van opleiding zelfs van binnenuit. Hij zetelde immers in de commissie die de ontvoering van en de moord op de christendemocraat Aldo Moro (1916-1978) onderzocht. Eerst was hij actief binnen de communistische partij, later als onafhankelijke kandidaat en laat die breuk met de communistische partij nu net een van de plotwendingen van Candido oftewel Een droom die ontstond op Sicilië zijn.

Hoofdpersonage van Sciascia’s meest autobiografische roman uit 1979 is Candido Munafò die oorspronkelijk vernoemd zou worden naar Mussolini’s ‘heroïsche’ zoon Bruno en die opgroeit als een ongewenst kind. Niet lang na zijn geboorte vlucht Candido’s moeder immers naar de States om daar samen met een Amerikaanse legerkapitein een nieuw leven op te bouwen. Zijn vader kijkt nauwelijks naar hem om. De rustige en behoedzame Candido zal dan zijn vader, die advocaat is, ongewild tot een wanhoopsdaad drijven, waarna zijn grootvader zich gedwongen ziet hem onder zijn hoede te nemen. De voormalige fascistische generaal, die zich heruitvindt als christendemocraat, vertrouwt de opvoeding van Candido meteen toe aan een huisonderwijzer.
 
Met Don Antonio gaat Candido over alles in discussie, van religie over filosofie en politiek tot de vleselijke liefde, maar de deken en Candido raken in diskrediet wanneer ze, in tegenstelling tot hun stadsgenoten, een misdrijf niet willen toedekken. Don Antonio botst hierover ook met de kerkelijke hiërarchie en ruilt het katholicisme in voor wat Candido en de alwetende verteller als een andere kerk bestempelen, het communisme, maar ook dit keer zullen don Antonio en Candido uitgespuwd worden door hun ‘kameraden’. Candido, die zich eigenlijk altijd wel wat een buitenstaander heeft gevoeld, zal zich vervolgens weinig aantrekken van sociale en morele regels en belandt na talloze omzwervingen met zijn nicht in Parijs. Lacht het geluk hem dan uiteindelijk toe in de lichtstad? Ook daarover zullen don Antonio en Candido moeten debatteren.
 
Dat Candido duidelijk herinnert aan Candide ou l’Optimisme hoeft geen betoog, ook al zijn de expliciete verwijzingen naar Voltaires conte philosophique vrij schaars. Sciasca imiteert wel duidelijk de lange tussentitels van zijn satirische voorbeeld en onderwerpt zijn personages aan een genadeloze kritiek. De alleswetende verteller licht in een ruk de Italiaanse samenleving door. Zo hebben Candido’s ouders hun zoon niet vernoemd naar Candide omdat ze, net zoals vele andere Italianen, hun universitaire opleiding doorlopen hebben zonder ooit van de 18de-eeuwse roman gehoord te hebben. Naast de link met Voltaire vind je in Candido vele reminiscenties aan (minder) klassieke auteurs – denk maar aan Boccaccio, Hugo, Machiavelli en Dostojevksi, maar ook Lenin en Marx, die Candido in zijn voortdurende zoektocht naar een echte vaderfiguur vindt. Sciasca verwerkt knap Dostojevski’s Het dorp Stepantsjikovo om Candido’s verwijdering uit de communistische partij te duiden. In zekere zin is dat dorp, waarin macht en bedrog onlosmakelijk zijn verbonden, een voorafspiegeling van Sciascia’s leefwereld.
 
Amsterdam : Serena Libri 2015,191 p. Vertaald door Frans Denissen en Hilda Schraa. ISBN 9789076270852

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri