Vertaald proza

Arno Schmidt: Meerlandschap met Pocahontas

door Erik de Smedt

Toen deze novelle in 1955 na veel moeite werd gepubliceerd, kreeg Arno Schmidt een proces op de hals wegens godslastering en pornografie. Vijftig jaar later heeft het verhaal die scherpe kantjes verloren, maar gelukkig niets van de taalkracht waarmee het wordt verteld. Uiterlijk gebeurt er niet zoveel. Twee gewezen oorlogskameraden, Erich en Joachim, brengen samen hun zomervakantie door aan een meer in Noord-Duitsland. Ze ontmoeten twee secretaresses, Annemarie en Selma, met wie ze een korte idylle beleven. Selma krijgt vanwege haar Indiaanse profiel de bijnaam Pocahontas. De ikverteller (die opnieuw de eigenschappen en tics van Arno Schmidt vertoont) observeert zijn omgeving buitengewoon scherp en genadeloos, waarbij hij de natuur noch de bevolking noch de geschiedenis spaart. Het verhaal ademt de geest van de jaren '50 in Duitsland, het begin van de welstand (die voor wie de oorlog heeft meegemaakt nooit helemaal normaal kan zijn) en de nakende herbewapening. Anders dan in de trilogie die eerder werd vertaald, is de tekst hier niet in kleine stukjes opgedeeld, maar per hoofdstukje slechts in twee delen: een soort foto in proza en het gedetailleerde verhaal ervan, met directe rede in het dialect, een expressieve interpunctie en een overvloed aan concreta. De novelle heeft niet de ideeënrijkdom en de visionaire kracht van de trilogie, maar de schrijver trekt al zijn taalregisters open: "Wij reden suizend op elkaar weg: door harige sprookjeswouden, vingers graasden, armen ringslangden, handen vlogen rode snaphanen, (nagels reten doorngroeven), hielen trommelden spechtsignalen onder teenstruiken, in alle voetsporen smachtten ogen". De dichtheid van de taal, de historische, mythische en intertekstuele lagen vragen om meer dan één lectuur. Wie die moeite neemt, hoeft niet te vrezen dat het verhaal de tweede of derde keer saaier wordt. Laag voor laag ontvouwt zich in schitterend realisme.

Arno Schmidt, Meerlandschap met Pocahontas, IJzer Utrecht, 2002, 82 p., € 14,75. ISBN 9074328490. Vert. van: Meerlandschaft mit Pocahontas door Mysjkin, Jan H.

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2002

deze pagina printen of opslaan