Vertaald proza

Harry Kessler, Peter Claessens (sam.): De dans op de vulkaan

door Erik de Smedt

De Duitse diplomaat, estheet en liberale democraat Harry graaf Kessler (1868-1937) hield bijna heel zijn leven een dagboek bij. Zo werd hij als medespeler en ooggetuige een bevoorrecht chroniqueur van de woelige periode na de Eerste Wereldoorlog in Duitsland, van de Weimarrepubliek en het opkomende nationaal-socialisme. Zijn dagboek uit die periode bevat gedetailleerde waarnemingen en analyses van de leugenachtige oude Wilhelminische staat, de strubbelingen in het parlement, de moeizame toetreding van Duitsland tot de Volkenbond en het ijveren voor pacifisme. Alleen al voor de strijd tussen Spartakisten en regeringstroepen zijn deze dagboeken een historische bron van eerste orde. Hoewel de aristocraat Kessler linkse sympathieën koestert, kant hij zich principieel tegen het gebruik van geweld "omdat elke idee door verbroedering met geweld in waarde daalt". Als een zeldzaam voorbeeld van een harmonieus samengaan van 'geest' en 'macht' (in Duitsland een tot mislukken gedoemde combinatie), verdeelt Kessler zijn tijd tussen contacten met grote politici (Walther Rathenau, Gustav Stresemann...) en industriëlen, theaterbezoek, de salons van o.a. de beruchte Elisabeth Förster-Nietzsche, ateliergesprekken met kunstenaars als George Grosz, Henry van de Velde en de gebroeders Herzfelde, en memorabele ontmoetingen met uiteenlopende figuren als Isidora Duncan, Richard Strauss en Albert Einstein. De aantekeningen over die ontmoetingen zijn parels in het (door de vele intussen vergeten namen) soms moeilijk te ontwarren politieke en diplomatieke kluwen. Einstein legt hem aanschouwelijk de onlosmakelijke verbondenheid van materie, ruimte en tijd uit, de karikaturist Grosz verklapt hem dat hij de 'Duitse Hogarth' wil worden en eigenlijk een afkeer heeft van schilderkunst, in Parijs ziet Kessler na een ballet van Diaghilev de schim van de totaal opgebrande Nijinski. De scherpte waarmee de figuren worden geportretteerd en de flonkerende diepgang van Kesslers gedachten, die altijd weer cirkelen rond de spanning tussen individu en gemeenschap, maken van deze dagboeken een goudmijn. Het boek leest door de mozaïek van politieke, culturele, artistieke en filosofische informatie niet altijd gemakkelijk. Het best kan het in fragmenten worden gelezen, samen met de meer dan 40 bladzijden verklarende noten en het 20 bladzijden lange register dat alle genoemde personen beknopt situeert.

Harry Kessler, Peter Claessens (sam.), De dans op de vulkaan, De Arbeiderspers Amsterdam, 2002, 289 p., € 25. ISBN 9029525479. Vert. van: Tagebucher door Claessens, Peter

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2002

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri