Nederlands proza

Gerrit Krol: Een schaaknovelle

door Erik de Smedt

Na Stefan Zweigs Schaaknovelle en Vladimir Nabokovs De verdediging heeft nu ook P.C. Hooftwinnaar Gerrit Krol een novelle geschreven met een schaker als hoofdpersoon. In 1955 vindt in Göteborg een toernooi om het wereldkampioenschap plaats. De jonge Nederlander Gijs Kaasschieter staat op het punt de titel in de wacht te slepen, maar blijkt op het laatste moment spoorloos verdwenen. Het middendeel is een lange flashback naar de jeugd van de schaker: een mooi beschreven eerste week aan zee, zijn eerste successen op schaakgebied, de ontluikende verliefdheid op ene Sarah. Korte beschouwingen over het schaken -- de betekenis van ruil en offer, het gevoel bij het schaken, de vergelijking met de machine -- wisselen het ontwikkelingsverhaal af. Het slotdeel neemt de draad van de verdwijning weer op: Kaasschieter blijkt gevlucht naar Cuba, om daar van nul te beginnen. Onverwacht kruisen enkele dierbaren uit zijn vorige leven zijn weg en de droom van een onsterfelijke partij. De charme van dit verhaal ligt vooral in de sobere, sfeervolle manier waarop via kleine details het Holland en Cuba van een halve eeuw geleden wordt opgeroepen. Ook de epifanie van de eerste ontmoeting met de zee en de ontdekking van de liefde mogen er zijn. De band met het schaakgegeven is vrij losjes. Krol heeft blijkbaar moeite gehad dit gegeven op aannemelijke wijze met zijn verhaal te verweven. Het ironische van het geval is dat de uitwerking van het schaakthema in schakerskringen meteen op veel kritiek is onthaald, terwijl de novelle juist in opdracht van de sponsor van het Essent Schaaktoernooi in Hoogeveen is geschreven. Schakers ergeren zich aan het historisch onjuiste omspringen met bekende namen en feiten en aan Krols gebrekkige inzicht in het schaken. De novelle, geen hoogtepunt in Krols oeuvre, dreigt dus tussen twee stoelen te vallen.

Gerrit Krol, Een schaaknovelle, Querido Amsterdam, 2002, 93 p., € 13,5. ISBN 9021469898

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2002

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri