Nederlands proza

Rebekka Bremmer, Ewout Van der Knaap (med.): Kafka's harem

door Erik de Smedt

In de aanloop naar zijn 125e geboortedag en nu zijn werk al een aantal jaren rechtenvrij is, neemt de belangstelling voor Franz Kafka's raadselachtige leven en werk opnieuw toe. Met Kafka's harem schreef Rebekka Bremmer een eenakter over Kafka en de vrouwen. Het stuk verschijnt meteen in een keurige drietalige editie (Nederlands, Engels, Duits), vergezeld door een essay over hetzelfde onderwerp. Zes vrouwen converseren in het stuk met elkaar, na de dood van de schrijver. Naast drie reële vrouwen uit Kafka's leven ? de burgerlijke Felice, de wijze Milena en de emotionele Dora ? treden ook drie vrouwelijke personages uit zijn werk op: het dienstmeisje Rosa (uit het verhaal 'Een plattelandsdokter'), de verleidelijke en sluwe Leni (uit Het proces) en het hoogmoedige hoofdpersonage uit 'Josefine, de zangeres of Het Muizenvolk'. Fictie en werkelijkheid lopen dus door elkaar, en nu en dan herkent de lezer ook citaten uit Kafka's werk. Brandpunt van de conversatie is uiteraard Kafka zelf, op wie de vrouwen elk hun visie hebben. De verschillende invalshoeken zorgen voor conflicten en een soms hevige concurrentiestrijd. Er is soms begrip of onverwachte herkenning, maar evenzeer vlijmscherpe kritiek en ongenadige spot. Herinneringen worden opgehaald, anekdotes verteld, de vraag uitgediept of de schrijver in staat was zich aan een vrouw te binden: "... iedereen wil een stukje van hem... / Ik deel hem met niemand! Hij is van mij! / Maar iedereen praat over hem, alsof hij hun toebehoort ..." Uiteindelijk zullen de personages het halen op de vriendinnen ? zij hebben immers het eeuwige leven. Ondanks het feit dat het overwegend een praatstuk is, weet Bremmer vaart te brengen in het geheel. De dialogen zijn ingebed in een soms bijna groteske handeling; in de laatste scène bv. spelen Josefine, Leni en Rosa strippoker. De optimistische Dora countert met overgave het pessimisme waar haar reële medespeelsters toe neigen, de vriendinnen van de schrijver weten wanneer ze zullen sterven, de slotscène is een heel sterke vondst. In zijn uitgebreide nawoord, een essay op zich, laat Ewout van der Knaap zijn licht schijnen op de vele vrouwen in Kafka's leven en werk: "Kafka verlangde naar binding, hij verwachtte ervan onder andere stabiliteit. Maar bindingsangsten hoopten zich om verschillende redenen op en leken geluk in een relatie in de weg te staan." Met deze vlekkeloze drietalige editie kan het stuk, dat intussen al een aantal keren in Nederland is opgevoerd, hopelijk zijn weg naar vele theaters vinden. Hoewel hij als tekst natuurlijk lichtjes parasitair is, bevat deze eenakter genoeg eigen kwaliteiten om op de bühne overeind te blijven en het publiek dichter bij de mens Kafka te laten komen ? al blijft die ontglippen.

Rebekka Bremmer, Ewout Van der Knaap (med.), Kafka's harem, Van Gruting Westervoort, 2007, 141 p., ill. € 13,5. ISBN 9789075879391

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2007

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri