Nederlands proza

Herman Melville: Billy Budd, voormarsgast

door Erik de Smedt

In 1978 publiceerde Sybren Polet het toenmalige sluitstuk van zijn Lokienreeks, Xpertise, of De experts en het rode lampje. Nu de reeks volledig wordt heruitgegeven, heeft hij het boek grondig herzien, sterk ingekort en hier en daar weer aangevuld. Het spel met X speelt in de nieuwe versie een minder grote rol, een Rabelais-pastiche is vervallen. De ondertitel spreekt van een 'romanroman': een roman in het kwadraat? Op zijn minst: er zijn verschillende verhaallijnen, cirkelend rond de freelance schrijver Lokien Perdok, die opnieuw verschillende gestalten kan aannemen. Een ervan is de privédetective Perdox, wiens belevenissen in een schreefloze letter zijn gezet. Hij moet van een geheimzinnige opdrachtgever een dader opsporen van een misdaad die nog niet is gepleegd. Dat brengt hem in diverse Europese landen. Steeds meer lijkt het erop dat waar Perdox opduikt, onvermijdelijk een misdaad wordt begaan. Is de speurder of de opdrachtgever de dader? Een belangrijk 'personage' is de stad Amsterdam met haar buitenwijk Plaswijk en het volkstuincomplex Ons Buiten. Lokien ontmoet er de 'primitieve' Kilotron, die zijn vriend wordt: "dat onzuivere element is noodzakelijk om de samenleving levend te houden". Hij richt er zijn flatje in met meubels en andere spullen die hij als afdankertjes op straat vindt en voert er gesprekken met zijn vriend Bender. Een geluidgluurder bespioneert de flatbewoners en in talrijke situaties duiken honden op. Integratie van al die verhaallijnen en nevenverhaaltjes lijkt me onbegonnen werk, is allicht ook niet wat de auteur op het oog heeft. De werkelijkheid is hier in voortdurende metamorfose, in 'dezelfde' wereld vind je talloze centrifugale avonturen, uitwaaierende, kritische en utopische reflecties en emblematische anekdotes. Ik denk aan het verhaal over de bizarre (en toch niet zo uit de lucht gegrepen) geloofsgemeenschap Nazareth en haar nietsontziende strijd voor de ongeboren vrucht. Verder aan het als een kralenketting door het boek heen lopende ganzenbordspel met vreemd realistische opdrachten voor een wereldreiziger, de schrijnende anekdote over de flat waarin hondengeblaf te horen is hoewel de bewoners geen hond hebben, het gedachtespel over een 'Pay in' waar mensen voor het meest vanzelfsprekende moeten betalen. Fascinerend zijn het wedervaren van de hermafrodiet Leinko en de pastiches op Arno Schmidt (in de beschrijving van een liefdesspel) en de hard-boiled detectives van Dashiell Hammett. Wie de diepgewortelde leesverwachting van een roman als volledig geïntegreerd, geloofwaardig geheel opzij kan schuiven, krijgt hier een gedachten stimulerende literaire elektroshock.

Herman Melville, Billy Budd, voormarsgast, Wereldbibliotheek Amsterdam, 2006, 143 p., € 11,9. ISBN 9028421580. Vert. van: Billy Budd, foretopman

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2006

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri