Nederlands proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2016

Elisabeth Marain: Het is stil waar het niet waait

door Jooris van Hulle

In haar sterk autobiografisch gekleurde roman Het is stil waar het niet waait brengt Elisabeth Marain het levensverhaal van haar ouders in kaart. In een sterk symbolisch geladen openingsscène, die verder in de roman nog wordt aangehaald, beschrijft Marain hoe haar grootmoeder, die hier onder de naam Madeleine als personage ten tonele wordt gevoerd, met de kleine Alice (het alter ego van de schrijfster) in een onweer terechtkomt. Symbolisch, want het leven van Gustave en Julia, de ouders van Alice, zal niet over rozen lopen.    
In korte hoofdstukken, tekens voorzien van een niet altijd even gelukkig gekozen boventitel – voor mij hoefde die allerminst -, biedt Marain de lezer een al bij al beklijvende inkijk in de manier waarop de relatie tussen haar ouders tot stand is gekomen, zich heeft ontwikkeld en vooral: hoe hun relatie stand heeft gehouden. Dit binnen een tijdskader waarin onder meer de oorlog sterk bepalend is geweest.
 
Julia moet haar geliefde delen met de zee. Als kind al, wanneer hij tijdens na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog met zijn ouders in Noord-Frankrijk verblijft, raakt Gustave in de ban van de zee: ‘hij had iets belangrijks veroverd: horizon, ruimte, goddelijke winden’. Het ligt dan ook in de lijn van de verwachtingen dat hij, mede om aan de gespannen relatie met zijn moeder te ontkomen, kiest voor een carrière in de zeevaart. Marain volgt die op de voet, van het moment dat hij als cadet aanmonstert tot en met zijn functie als kapitein. En steeds blijft een soort onuitgesproken dreiging aanwezig: het verhaal van een collega wiens vrouw samen met hun kinderen uit het leven is gestapt, de mogelijke gevaren bij storm en ontij… Tot de mooiste pagina’s in de roman behoort de beschrijving die Marain in een soort dagboekachtige stijl opneemt van de reddingsoperatie waarbij Gustaves schip amper aan het ergste ontsnapt door de besluiteloosheid van de kapitein.  
 
Parallel aan dit verhaal van de vaderfiguur tekent Marain een ontroerend portret van haar moeder. De eenzaamheid ten gevolge van de uithuizigheid van een kapitein ter lange omvaart, de zorg voor de vijf kinderen die het gezin zal tellen – mede een gevolg overigens van de streng katholieke lijn die Julia blijft volgen, de manier waarop zij haar man er zelfs op zeker moment kan van overtuigen de lange omvaart te laten voor wat die is en als loods te gaan werken. 
 
Gustave gaat tijdens de Tweede Wereldoorlog naïef weg voor de Duitse bezetter werken. Na de oorlog verliest hij zijn job en moet zelfs enige tijd als havenarbeider en handelsreiger aan de kost zien te komen. Dat hij nadien weer als stuurman en als kapitein gehoor geeft aan de lokroep van de zee, tekent hem ten voeten uit. ‘Met opgeheven hoofd’ luidt het in het slothoofdstuk waarin beschreven wordt hoe hij de politiek geïnspireerde tussenkomst weigert om zijn ‘dossier’ uit te zuiveren. Elisabeth Marain heeft met Het is stil waar het niet waait een emotioneel geladen, maar ook literair overtuigend monument opgericht voor haar ouders.  
 
Antwerpen : Vrijdag 2015, 267 p. ISBN 9789460013980

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri