Vertaald proza

Chimamanda Ngozi Adichie: Paarse hibiscus

door Kris van Zeghbroeck

Aan het succesverhaal van de Orange Prize lijkt maar geen eind te komen. Wat eerst werd gezien als een controversieel vrouwenonderonsje, groeide snel uit tot een van de belangrijkste Engelstalige internationale literaire prijzen. De moeilijkste evenwichtsoefening bleef het vermengen van onbekend talent en gevestigde waarden in de zoektocht naar de te bekronen roman. Daarbij leek gaandeweg het accent te verschuiven van zeer bekende naar minder bekende auteurs die toch een opmerkelijk oeuvre van minstens een viertal romans bij elkaar hadden geschreven. Het allernieuwste talent werd geduid met de zgn. Orange Futures, een lijst van auteurs om in de gaten te houden. En nu wil de Orange Prize dat jonge talent structureel exploreren door een nieuwe, tweede prijs in het leven te roepen: de Orange Award. De eerste editie is volgend jaar, wanneer de 10e verjaardag van de Orange Prize gevierd wordt. Voor de Orange Award komen ook kortverhalen en novellen in aanmerking, maar mannen worden nog steeds verzocht zich te onthouden.

De Orange Prize 2004 ging naar de Britse auteur Andrea Levy voor haar roman Small island. Overige auteurs op de shortlist waren Chimamanda Ngozi Adichie (Paarse hibiscus), Margaret Atwood (Oryx en Crake), Shirley Hazzard (The great fire), Gillian Slovo (Ice road) en Rose Tremain (De kleur). Levy is van Jamaicaanse afkomst, wat in sterke mate haar oeuvre heeft beïnvloed. Zonder biografisch te zijn, onderzoeken romans als Every light in the house burnin', Never far from nowhere (longlist Orange Prize 1996) en Fruit of the lemon de dualiteit van een gekleurde én Britse achtergrond. Small island vertrekt van de naoorlogse migratie uit de Cariben naar Engeland, historisch gezien het begin van de multiculturele Britse samenleving. Door een gekleurd en een blank koppel samen te brengen onder één dak in Earl's Court, observeert Levy een tijdssegment (dat deel uitmaakt van haar familiegeschiedenis) vanuit twee perspectieven.

De Australische Shirley Hazzard (geb. 1931) reisde als diplomatendochter de hele wereld rond. Ze heeft een tijd voor de Verenigde Naties gewerkt en is nu Amerikaans staatsburger. Hazzard heeft vier romans geschreven, waarvan drie -- The bay of noon (1971), The transit of Venus (1981 -- National Book Critic's Circle Award en nominaties voor de American Book Award en de PEN/Faulkner Award) en The great fire (2003) -- genomineerd werden voor de National Book Award. The great fire won vorig jaar uiteindelijk de National Book Award, wat mogelijk de kansen op de Orange Prize terugschroefde. Twintig jaar zwoegde Shirley Hazzard aan deze roman, die geldt als een voorbeeld van stilistisch schrijverschap. Het werd een imposant fresco, waarin de 'grote brand' van de Tweede Wereldoorlog en zijn nasleep in Europa en Azië zijn beslag krijgt. Centraal staat majoor Aldreth Leith, gestationeerd in het naoorlogse Japan, die in een wereld van gruwel en overleving op zoek gaat naar betekenis en menselijkheid in het leven.

De absolute debutant in het gezelschap was ongetwijfeld de in de Verenigde Staten levende Nigeriaanse Chimamanda Ngozi Adichie (geb. 1977) met Paarse hibiscus. Eerder werden haar kortverhalen bekroond met o.m. de O'Henry Prize en een nominatie voor de Caine Prize for African Writing 2002. Paarse hibiscus brengt het verhaal van de 15-jarige Kambili die met harde hand opgevoed wordt door haar streng religieuze, katholieke vader. Haar wereld wordt begrensd door de hoge muren van het familieverblijf en de frangipanibomen rond het erf. Tegen de achtergrond van de Nigeriaanse politieke en militaire onlusten, worden Kambili en haar broer ondergebracht bij een tante. Die opent een totaal nieuwe wereld voor de kinderen: niet enkel het land maar ook de gezinsverhoudingen thuis zullen niet aan conflict en veranderingen kunnen ontsnappen.

De Zuid-Afrikaanse auteur Gillian Slovo (geb. 1952) is de dochter van Joe Slovo, leider van de South African Communist party, and Ruth First, een journaliste die vermoord werd in 1982. Zelf woont ze in Engeland sinds 1964. Naast een crime-reeks en een aantal biografische geschriften, schreef ze een viertal romans, waarvan de laatste, Ice Road, genomineerd werd voor de Orange Prize. Schrijven is voor Slovo een bevraging van de omstandigheden waarin individuen verstrikt raken in politieke gebeurtenissen. Waar haar vorige romans het Zuid-Afrikaanse politieke systeem onder de loep nemen (bv. Rood stof), focust Ice Road op het communistische Rusland uit de jaren '30 en '40. Centraal staan de 'zuiveringen' van Stalin en het beleg van Stalingrad. Gillian Slovo laat de doden spreken door de ijzige winterkou en het mensonterende Stalinisme ten voeten uit te portretteren.

Rose Tremain (geb. 1943) en vooral Margaret Atwood -- beiden aan hun elfde roman toe -- behoren tot het soort auteurs die de voorbije zes jaar weinig of geen kans maakten om de Orange Prize te winnen: ze zijn nl. te bekend en gelauwerd voor een literaire bekroning die na de beginjaren het minder bekende talent begon op te sporen. Waar Atwood al voor de derde keer genomineerd werd, is het een primeur voor Rose Tremain. Ze behoort tot de eerste lichting van Granta's Best Young British Novelists. Haar uitgebreide oeuvre van romans en kortverhalen kan o.m. bogen op een nominatie voor de Booker Prize (De gift van de koning (1989)), de James Tait Black Memorial Prize (Sacred country (1992)) en de Whitbread Best Novel Award (Muziek en stilte (1999)). Met De kleur zoekt ze de 19e-eeuwse Nieuw-Zeelandse gold rush op. De familie Blackstone emigreert uit het Engelse Norfolk, op zoek naar een beter leven. Wanneer Joseph gegrepen wordt door de goudkoorts, laat hij zijn familie en boerderij achter, om zijn geluk te zoek aan de westkust over de verraderlijke bergketen. Aanleiding tot een exploratie van wat menselijk geluk inhoudt.

Wat de vertaling in het Nederlands betreft, lijkt er duidelijk vooruitgang met de vorige jaren. De boeken van Chimamanda Ngozi Adichie, Margaret Atwood en Rose Tremain zijn reeds vertaald en gezien het succes van haar vorige boek, Rood stof, zal Gillian Slovo ongetwijfeld snel volgen. Alleen uit de oeuvres van winnares Andrea Levy en Shirley Hazzard werd tot nu toe helemaal niet vertaald. Nochtans zeer de moeite waard.

Chimamanda Ngozi Adichie, Paarse hibiscus, Sirene Amsterdam, 2004, 310 p., € 20,7. ISBN 9058314219. Vert. van: Purple hibiscus door Bauer, Hankie

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2004

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri