Nederlands proza

Jan Jansen (sam.): Het Sunjata-epos, zoals verteld in Kela (Mali)

door Kris van Zeghbroeck

Net zoals maskers in grote delen van Afrika nog dagelijks tot leven komen in traditionele rituelen, zo leeft de orale verteltraditie er nog als een belangrijke vorm van literatuur. De reeks 'Bibliotheca Africana' wil deze mondelinge vertellingen zichtbaar maken. Hoewel gepoogd wordt de sfeer van de oraliteit op te roepen, is het onmogelijk om het directe publieke contact en de muzikale begeleiding te evoceren. Zowel traditionele barden -- die hun oude en roemrijke geslacht van dienst zijn als familie-historicus -- als moderne vertellers -- die na studie tot een informatieve synthese over de geschiedenis komen -- worden weerhouden. De opgenomen vertellers zijn de besten in hun regio, waar ze grote faam genieten. Gezien het telkens om vertellingen gaat die slechts uitzonderlijk integraal worden opgevoerd, geldt deze reeks als een unieke kans om met deze verborgen gebleven invalshoek op Afrikaanse cultuur en geschiedenis kennis te maken. De inleidende achtergrondinformatie speelt hierbij een verhelderende rol.
Sunjata wordt gezien als het beroemdste epos van Afrika, een groot deel van de West-Afrikaanse bevolking rekent zich tot de afstammelingen van de gelijknamige volksheld en zijn helpers. Grote bevolkingsgroepen in de savannegordel ten zuiden van de West-Afrikaanse Sahara erkennen Sunjata zelfs als de stichter van hun samenleving. Naar analogie met de verhalen is men gaan spreken van de Mande-culturen, waaronder o.m. etnische groepen als Bambara, Maninka, Jula en Madenka vallen. Toch blijft de afbakening van het gebied Mande in de verhalen vaag en onduidelijk. Hoewel er al tientallen versies van dit epos opgetekend werden, geldt deze in Mali als "de meest authentieke". Het Sunjata-epos speelt zich af tegen de achtergrond van de landbouwsamenleving. Terwijl zijn als ouder aangeduide halfbroer het koninkrijk (inclusief landbouwgronden) bestuurt, ligt de toekomst van 'jongere' Sunjata in de met toverkracht verbonden wildernis, de savanne, als jager en strijder. Pas wanneer hij na veel avonturen in een tweegevecht de vorst overwint die zijn halfbroer van de troon gestoten heeft, verlaat hij als 'oudere' broer de wildernis voor de troon, terwijl hij de jacht en strijd aan dienaren overlaat. De tekst verscheen eerder (1998) in de reeks 'Bibliotheca Africana) van uitgeverij Elmar. De inleiding werd herzien voor deze nieuwe uitgave.


Jan Jansen (sam.), Het Sunjata-epos, zoals verteld in Kela (Mali), Aksant Amsterdam, 2005, 145 p., € 15. ISBN 9052601690

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2005

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri