Nederlands proza

BOEKEN NR. 9, AUGUSTUS 2016

Atte Jongstra: Aan open zee

door Jooris van Hulle

De 58-jarige schrijver Axel Borg zoekt de eenzaamheid op van het Deense Oostzee-eiland Christianso om er eindelijk – hij heeft als auteur nooit echt succes geboekt, daarom waren zijn romans te doordacht ‘literair’ gemaakt –het Werk te schrijven waarvan hij altijd al heeft gedroomd. Atte Jongstra neemt uiteraard de gelegenheid te baat om een aantal ideeën over het schrijven neer te zetten. Zo luidt het op zeker moment:‘Soms dacht Axel: ik ben te laat geboren. Niet vanwege valse nostalgie of criticasters, maar omdat zijn vak de laatste jaren minder werd gewaardeerd. Literaire plaatjesalbums moest je produceren, waar men een film kon van maken. Niks beschrijven, actie!’
 
Gaandeweg de roman neemt de actie op ‘het eiland waar nooit iets gebeurt’ toe en neemt Jongstra zijn lezers mee in een regelrechte thriller, die meer dan een gewoon rechttoe rechtaan verhaaltje wordt, maar mede door de breed uitdijende thematiek wel eens de definitie van het ‘misdaadverhaal’ zou kunnen herijken. Hoe klein de leefgemeenschap op Christianso ook is, iedereen lijkt er wel een verborgen agenda op na te houden. De lezer maakt kennis met een aantal onder ingezetenen: het echtpaar Jorgensen, dat het hotel uitbaat, de hellingbaas Mikkelsen, die in een bijbels-profetische taal dialogeert met predikant Kjaer, die nota bene purperen en lila groenten kweekt, verpleegster Mette, die de hoogste nood moet lenigen als ergens iemand gekwetst is geraakt… En dan zijn er de ‘toevallige’ eilandbezoekers: De Française Delphine die haar huwelijk is ontvlucht en nu via haar seksuele escapades onder meer voor Borg tot inspirerende muze hoopt uit te groeien. Er is de ‘rechercheur des vaderlands’ Vilhelm die misdaad kan waarderen als een kunstvorm, maar tijdens zijn vakantie op Christianso moet vernemen dat hij wegens eerder begane fouten waarbij hij het onderzoek manipuleerde, definitief op non-actief zal worden gesteld. Er is ‘Dutch’ die op de loop blijkt voor de wraakneming van zijn vroegere kompanen in de misdaad… Als met stukken en brokken (letterlijk ook!) een lichaam wordt gevonden, gaan de poppen aan het dansen en wordt zowat iedereen meegesleurd in een draaikolk van verdachtmakingen, groots opgezette tussenkomsten van de nationale veiligheidsdiensten, slachtoffers die hoe dan ook vallen…  
 
Jongstra heeft zijn roman opgebouwd uit elkaar razendsnel opvolgende ultrakorte hoofdstukken, een keuze die de leesbaarheid uiteraard bevordert. Boven de motieven die de roman binnen het genre van de misdaadroman plaatsen, speelt ook de omkaderende thematiek van de teloorgang van de Oostzee mee. Dat de Russen met hun overvliegende straaljagers uit zijn op provocatie, duidt erop dat het gebied een potentieel kruitvat blijft op geopolitiek vlak. Maar meer nog vraagt Jongstra aandacht voor de milieuramp die zich onomkeerbaar en steeds nadrukkelijker herkenbaar voltrekt. Als er dan nog vis gevangen wordt, dan blijkt die vergiftigd en een regelrechte bedreiging voor de consument. Op dit niveau blijkt de titel van de roman bijzonder goed gekozen: de ‘open zee’ plaatst de afgeslotenheid van het eilandje in perspectief, maar suggereert evengoed vanuit tegenlicht de teloorgang van de Oostzee. Of: de ‘ontschepping’ waarover Axel het heeft als hij beslist heeft zijn roman – het Werk – te schrijven. Atte Jongstra heeft een staaltje van literair vakmanschap afgeleverd.
 
Amsterdam : De Arbeiderspers 2016, 270 p. ISBN 9789029505130 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri