Poëzie

BOEKEN NR. 10, SEPTEMBER 2016

Christine D’haen: Geboorte

door Dirk De Geest

In alle opzichten is Geboorte een apart boek binnen het oeuvre van Christine D’haen. De tekst verschijnt niet alleen postuum, hij wordt gepubliceerd bij een andere uitgever dan die van D’haens overige werk. Daarenboven gaan de hier voor het eerst voorgestelde gedichten gepaard met een belangrijke commentaar van de in deze context onvermijdelijke Paul Claes. Die presenteert niet enkel een nawoord, maar ook een aantal verklarende noten per gedicht; op die manier krijgt deze bundel voor hem het prestige van het werk van Eliot, Pound, Rilke of Rimbaud, auteurs die door hem eerder op een vergelijkbare manier werden becommentarieerd.

Het is heel wat voor een reeks van amper 19 gedichten, die Christine D’haen tijdens de jaren 1977-1983 zou hebben geschreven, maar niet publiceerbaar achtte. Of ze daarmee doelde op een gebrekkige literaire kwaliteit dan wel op een soort van angst om haar privéleven vrij te geven, is niet duidelijk. Feit is dat de gedichten uit Geboorte, meer dan haar overige werk, een inkijk geven in het leven en vooral de levensvisie van de dichteres. Tegelijk staat er in deze gedichten nauwelijks iets nieuws. Vrijwel alle anekdotes komen, vaak zelfs woordelijk, voor in haar eigenzinnige autobiografische notities (gebundeld in Uitgespaard zelfportret). De gedichten lijken chronologisch haar leven te overlopen. Het openingsvers beschrijft haar moeilijke geboorte en haar jeugd, vervolgens krijgen wij haar studietijd in Amsterdam te zien, haar huwelijk, de geboorte van haar kinderen, haar intieme vriendschappen, en zo meer. Vooral wordt duidelijk hoezeer het dichterlijke ik permanent in een soort van existentiële crisis verkeert en hoe geprobeerd wordt om daarbij tot een soort van volstrekte controle te komen, die uiteindelijk in het schrijverschap wordt gerealiseerd.
 
Interessanter dan die inkijk in het leven van één persoon is echter de manier waarop D’haen aan die gegevens een specifiek literaire wending tracht te geven. Dat gebeurt allereerst door de vergelijking van het leven met een boek. Vanaf het eerste vers wordt gewezen op het belang van encyclopedie, een soort van weten dat het leven kan vervullen (en gaandeweg zelfs uitgroeit tot een soort van utopisch parallel bestaan). Die kennis is verankerd in boeken maar ook in de mannen die haar leven hebben beïnvloed (haar leraars, haar vader, haar man). Die overtuiging heeft ertoe geleid dat de magie van teksten, namen en woorden bij D’haen een centrale rol is gaan innemen. Ook in Geboorte komt die (als vanzelfsprekend én uitzonderlijk ervaren) eruditie vaak voor. Daarbij gaat het niet enkel om betekenissen maar ook om klanken, om muzikaliteit, om de toverkracht van (anderstalige) formules die men niet meteen begrijpt.
 
In die zin vervult literatuur bij uitstek een centrale rol. Literatuur is geen goedkope kopie van de waarneming, maar integendeel een manier om creatief en kritisch vorm te geven aan ervaringen. Literatuur transformeert, met andere woorden, de banale wereld tot een echtere wereld, vol symbolen, associaties en onvermoede verbanden. Dat in kaart brengen en doorgronden is het levenswerk van de dichteres geworden. Geboorte laat vooral de staalkaart zien aan stijlmiddelen en tonaliteiten die D’haen daartoe heeft ingezet. Sommige teksten zijn barok en weelderig, zoals haar vroegste werk. Andere gedichten bevatten nauwelijks meer dan enkele regels. Wat vooral opvalt, is de relatief grote toegankelijkheid van de meeste gedichten, soms op het prozaïsche af. Geboorte is niet meteen een meesterwerk of een orgelpunt van een indrukwekkende literaire carrière, maar de bundel geeft wel een mooi visitekaartje van het dichterschap van D’haen.
 
Gent : Poëziecentrum 2016, 37 p. ISBN 9789056553364 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri