Nederlands proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2017

Gamal Fouad: Oneindig eiland

door Jo Vanderwegen

Met Oneindig eiland heeft Gamal Fouad (°1976), beeldend kunstenaar en helft van het kunstenaarsduo Felix & Mumford, zijn romandebuut gepubliceerd. Het betreft het verhaal van een man die, hoewel hij nooit eerder een roman publiceerde, schrijfcursussen op de Antillen mag gaan geven. Waarom juist hij geselecteerd is, blijft ook voor hoofdpersoon Ka een raadsel. De ontmoetingen die hij vervolgens heeft, leiden tot verwarrende en hier en daar hilarische situaties. Meer dan eens maakt hij kennis met dubieuze, haast kolderieke figuren. Het boek eindigt met een beschrijvende epiloog, waarin Ka zich bevindt in een (kunst)galerie.   
Doorheen de roman lijken fictie en non-fictie moeiteloos in elkaar over te lopen. Het is aan de lezer om hierin al dan niet een onderscheid in te maken. Die mistige sfeer houdt aan. Al van bij de aanvang kiest de auteur voor een schrijver waarvan men op de Antillen denkt dat hij elders populair en beroemd is. Hierdoor probeert Ka zich voortdurend te verbeelden hoe je je als schrijver dan wel in de openbaarheid dient te gedragen.
 
Het decor waarin Gamal Fouad zijn roman laat afspelen is het kunstenaarsmilieu. Afwisselend klinkt de stem van een verteller, dan weer de stem van de ik-persoon. Fouad past zijn zinnen aan: van (te) lange, meanderende beschrijvingen gaat hij naar korte, feitelijke frasen van slechts enkele woorden, bijvoorbeeld in het fragment waarbij een heuvel beklommen wordt. Tegelijkertijd zitten net in die laatste paragrafen filosofische bespiegelingen over wat kunst voor de welwillende kijker is.  
 
Meermaals gaat Fouad hierbij in overdrive. Zijn beschrijvingen verliezen vaak het onderwerp uit het oog, waardoor de aandacht van de lezer verslapt; zijn gedachtespelletjes worden een heel aantal keren uiteindelijk lachwekkend doordat hij ze niet tot een einde kan laten komen. Een bladzijde lang praten over een vals platte heuvel zonder top (met andere woorden: de uiterste oppervlakkigheid) kan dan wel poëtisch bedoeld zijn, maar is dat in mijn ogen niet. Is het een ironische kijk op al te veel ernst in de highbrow-omgeving waarin Foaud verkeert? Het kan geen toeval zijn dat hij in een vorig leven de cursus creative writing gaf aan de Rietveld-academie, noch dat ironie en tekst een belangrijk element vormen van het overige artistieke werk dat hij met zijn partner creëert. Bovendien is het pseudoniem dat het duo koos, Felix en Mumford, identiek aan de twee aliassen van de goochelaar in Sesamstraat, met zijn blauwe hoofd en snorretje. Toeval?
 
Zeer vaak dus jongleert Gamal Fouad met de werkelijkheid: de reële en de werkelijkheid in zijn roman. Het is een modern gegeven, een vraag die in veel hedendaagse (Julia Zeh) en minder hedendaagse (Boudewijn Büch) literatuur aanwezig is. Dat levert een intrigerend uitgangspunt voor kunst én voor een roman op. Maar helaas, Fouad slaagt er niet voldoende in om de aandacht van de lezer vast te houden. Anders dan zijn kortverhalen in tijdschriften als Hollands Maandblad en De Gids weet hij in Oneindig eiland geen spanningsboog te creëren. En dat is jammer, want de opzet van het boek is wel degelijk intrigerend.
 
Amsterdam : Querido 2016, 327 p. ISBN 9789021402000. Distributie LMBooks 

deze pagina printen of opslaan