14+ - Steen, papier, schaar is de eerste roman van de Argentijnse journaliste en schrijfster Inés Garland die in het Nederlands vertaald werd. Het boek werd in zowel thuisland Argentinië als Duitsland uitgeroepen tot beste jeugdroman van het jaar. Volledig terecht, overigens: deze magistraal opgebouwde en rijk geschakeerde coming-of-ageroman kan absoluut concurreren met de toevloed aan young adults
die uit de Engelstalige landen hun weg naar ons taalgebied vinden.
Centraal in de roman
staat Alma, een meisje uit Buenos Aires. Bij het begin van het boek is ze een
jaar of tien. Alma’s ouders hebben net als zoveel welstellende stedelingen een
weekendhuisje op een eiland in de rivierdelta van de Paraná. De rivier geeft
ritme aan het leven van de eilandbewoners: nu eens woest, dan weer gezapig,
maar altijd aanwezig en onophoudelijk in beweging. Alma brengt haar vakanties
grotendeels door op en in het water, samen met haar vriendinnetje Carmen en
diens broer Marito, beide kinderen van een lokale vissersfamilie. Door de
prominente aanwezigheid van de rivier baadt het eerste deel van het boek in een
idyllische, magisch-realistische sfeer, die nog versterkt wordt door het
beeldrijke en soms symbolische taalgebruik van Garland.
Gaandweg sijpelt de veel minder
dromerige realiteit van de volwassenen echter in de wereld van de personages
binnen. De moeder van Carmen en Marito komt een babybroertje afleveren bij hun
oma en verdwijnt daarna met de noorderzon. Alma raakt gefascineerd door een
sensuele Hongaarse die zich op het eiland gevestigd heeft en een passionele,
maar gedoemde affaire heeft met Carmens opvliegende oom Tordo. Ze wordt zich
bewust van haar eigen gevoelens voor Marito, maar kan daar geen uiting aan
geven. In een poging aansluiting te vinden bij haar rijke, verwende
klasgenootjes uit Buenos Aires zal ze Carmen zelfs verraden, waardoor die zich
resoluut van haar afkeert. Deze gebeurtenis vormt een breekpunt in het boek:
Alma is haar onschuld definitief kwijt.
Het tweede deel van het boek
speelt zich vooral af in Buenos Aires, waar Alma de middelbare school afmaakt
en Marito ondertussen studeert. Intussen heeft Jorge Videla de macht gegrepen
en hoewel die gebeurtenis maar zijdelings belicht wordt, zijn de gevolgen voor
de hoofdpersonages ingrijpend. Garland gooit dromerige sfeer en beeldende stijl
van het eerste deel helemaal om. De verhaallijnen verharden en Alma’s
mijmeringen worden doortrokken van een stille wanhoop. Alma’s ouders steken
doelbewust hun kop in het zand als het over politiek gaat en ook Alma lijkt
zich lange tijd van geen kwaad bewust, maar voor Marito, die actief is in een
studentenbeweging, is dat geen optie. In een gruwelijke ontknoping wordt Alma
hardhandig met de werkelijkheid geconfronteerd en moet ze opnieuw kleur
bekennen.
Deze
aangrijpende en intelligente roman behandelt thema’s als vriendschap,
ontluikende seksualiteit, klassenverschillen en politiek activisme op een
indringende manier. Een diepgaande leeservaring en een must read die de
historische Argentijnse context ver overstijgt.
Amsterdam : Querido 2016, 214 p. Vert. van Piedra, papel o tijera door Corrie Rasink. ISBN 9789045119878. Distributie: WPG
Uitgevers
deze pagina printen of opslaan