Vertaald proza

BOEKEN NR. 5, MEI 2017

Affinity Konar: Mischling

door Anja Goyens

Tweelingen spreken tot de verbeelding. Hun gelijkenissen en verschillen, de unieke band die ze met elkaar hebben, de manier waarop nature dan wel nurture bepaalt wie ze worden. Centraal in Mischling staat een man die een wel heel duistere fascinatie had voor tweelingen: Josef Mengele, de arts die in Auschwitz gruwelijke medische experimenten uitvoerde. Tweelingen waren daarbij bijzonder interessant omdat ze door hun genetische gelijkheid vergelijkend onderzoek mogelijk maakten.

De historische figuur van de ‘Engel des Doods’ heeft in dit fictieve verhaal een ijzingwekkende impact op het leven van de tweelingzusjes Stacha en Perle. Zij zijn wat men noemt ‘mischling’: ze hebben zowel Arische als niet-Arische kenmerken, blond haar en bruine ogen. Allebei afzonderlijk worden ze door Mengele getest en op de proef gesteld. De hel van Auschwitz en het verlies van hun familie kunnen ze alleen overleven door zich in hun eigen verbeeldingswereld terug te trekken. Maar dan is Perle op een dag plots verdwenen. Haar zusje kan niet geloven dat ze dood is. Na de bevrijding van Auschwitz begint ze samen met een jongen uit het kamp aan een schijnbaar onmogelijke taak. Niet alleen willen ze Perle vinden, ze willen ook Mengele opsporen en hem doden.

Mischling is een aangrijpende historische roman die de gruwel van de Tweede Wereldoorlog laat zien door de ogen van twee kinderen. Een poging om het onnoembare te benoemen, de geschiedenis een gezicht te geven:

‘Lieve Perle, schreef ik, in de overtuiging dat ze op een dag, al was het maar voor even, de plek waar ze gevangen werd gehouden zou verlaten – de dood, of Mengele – en dan zou ze deze begroeting lezen en weten dat we nog altijd mensen waren, wat ze ook over ons hadden beweerd.’

Deze roman van Affinity Konar beklijft en verbaast, doet gruwelen en hopen. Nietsontziend wordt beschreven waartoe mensen in staat zijn – zowel in de rol van folteraar als gefolterde. De toon van het boek is er dan ook een van ontluistering én hoop. Geen duister dat alles op de laatste bladzijde bedekt, maar ook geen onwaarschijnlijk happy end. Naar het einde van haar beproeving toe stelt Stacha het nut van haar fantasie in vraag:

‘Ik verlangde hartstochtelijk naar de dood van mijn verbeeldingskracht. Er was geen plaats voor in deze naoorlogse wereld.’

Toch is het net de verbeelding en de hoop die deze biedt, die haar leven heeft gered. Net zoals het de verbeelding van Affinity Konar is die de lezer ruim 360 bladzijden lang onderdompelt in een onvergetelijke wereld. Een aanrader.

Amsterdam : Signatuur 2016, 367 p. Vert. van Mischling door Elvira Veenings. ISBN 9789056725686. Distributie WPG Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan