Toen ze eind jaren tachtig in Antwerpen aan het Hoger Instituut voor Vertalers en Tolken studeerde zocht Margot Vanderstraeten een baantje.
Ze kwam terecht bij een
orthodox-joodse familie waar ze de kinderen moest helpen met hun schoolwerk.
Een aantal van haar voorgangers hielden niet langer dan een paar dagen vol –
zij zou zes jaar lang elke week bijna dagelijks aan huis komen en zelfs een
band opbouwen met het gezin. Dat verhaal heeft ze na al die jaren eindelijk te
boek gesteld in Mazzel tov.
Het begin is aarzelend, want beide partijen moeten aan
elkaar wennen: Vanderstraeten aan de in haar ogen gekke leefregels van de joden
– de wrange humor, het koosjere eten, het feit dat mannen andere vrouwen dan
hun echtgenote de hand niet drukken, de totale rust op sjabbat; de joodse
familie op haar beurt aan het kortgerokte, vrijgevochten meisje dat ongehuwd
samenwoont met een Iraanse vriend. Het levert een aantal grappige en soms ook
pijnlijke cultuurclashes op, maar gaandeweg groeit het respect voor elkaars eigenheid.
Stapje voor
stapje weet Vanderstraeten het vertrouwen van de kinderen te winnen. Ze slaagt
er zelfs in om de dochter, die een motorische afwijking heeft, te leren
fietsen, waardoor die haar onzekerheid overwint die haar ook op andere vlakken
parten speelt. De goeie resultaten met de kinderen zorgen er ook voor dat de
ouders minder achterdocht koesteren en het komt zowaar tot een invitatie voor
een diner. Als na zes jaar alle kinderen het huis uit zijn en gaan studeren in
het buitenland, zit Vanderstraetens taak erop, maar ze houdt contact. Ze
bezoekt de dochter in Israël en reist later naar de VS waar een aantal kinderen
van het gezin ondertussen leven. Op die manier komt ze nog meer te weten over
de gebruiken in het jodendom, vooral ook over de wijze waarop huwelijken tot
stand gebracht worden, iets waar ze – ondertussen journaliste – graag over wil
schrijven, maar waarbij ze op een muur van zwijgzaamheid botst.
Misschien is dat nog
wel de grootste conclusie: we weten erg weinig over de joodse gemeenschap omdat
die gewild zo gesloten is. Dat heeft echter minder met geheimdoenerij te maken
dan met bescheidenheid en angst. Hoe minder er geweten is over hun leven en
gewoontes, hoe minder mensen ermee kunnen lachen of er aanstoot aan kunnen
nemen is de redenering. Tegelijk levert die houding een struikelblok op voor
werkelijke integratie en het streven naar een superdiverse samenleving waarin
openheid uiteraard het sleutelwoord is.
Die problematiek vormt ook de reden waarom Vanderstraeten
zo lang gewacht heeft om dit mooie verhaal te vertellen over vriendschap die de
culturele verschillen overwint: ze ontbloot in dit boek veel van de zaken die
de joodse familie liever geheim wil houden, al moet gezegd dat veel van de
zogenaamd afwijkende en specifieke gebruiken die in het boek beschreven worden
niet zo heel verrassend zijn voor wie een heel klein beetje bekend is met de
joodse tradities. Voor wie helemaal niets weet van de joden en hun levenswijze
biedt Mazzel tov een respectvolle inkijk in hun dagelijkse leven.
Amsterdam : Uitgeverij
Atlas Contact 2017, 334 p. ISBN 9789045033853.
Distributie: Veen Bosch en Keuning
deze pagina printen of opslaan