Poëzie

BOEKEN NR. 5, MEI 2017

Alain Delmotte: Warhoofds gekkenwerk. Prozastukken, prozagedichten, schetsen, notities, improvisaties, clowneske ingrepen, satire, hyperbolen

door Dirk De Geest

Alain Delmotte timmert al vele jaren aan zijn eigen poëtische weg, tegelijk bescheiden en vastberaden. Dure programmatische uitspraken en modieuze groepsvormingen zijn de dichter vreemd, hoewel hij een van de meest belezen auteurs in ons taalgebied is, met een brede belangstelling voor wat in de buitenlandse letteren en in de beeldende kunst gebeurt. Ook in die interesse is hij echter allereerst zichzelf, een buitenbeentje.

Al die impulsen en associaties krijgen opnieuw een overtuigende poëtische verdichting in Warhoofds gekkenwerk. Warhoofd is een alter ego van de dichter dat ook al eerder in zijn werk opdook, onder meer in de gelijknamige bundel uit 2002. Hij is, zoals zijn naam aangeeft, in feite geen consistent subject, maar een soort van vergaarbak van indrukken en weetjes, van overtuigingen en vooral vragen. Van in de eerste reeks wordt Warhoofd geportretteerd als een buitenstaander, iemand die kiest voor een volstrekt sociaal onaangepaste houding:

‘Dat hij vandaag alweer geen gehoor kon vinden, maakt zijn dag
goed. Maakt zijn dag af.’

Het is een gecondenseerde bedenking, die aarzelt tussen een prozaïsche aantekening en een poëtische uitspraak, met een enjambement (of toch niet?) en de dubbelzinnigheid van onder meer ‘afmaken’ (zowel beëindigen als vermoorden). Meteen is in een paar woorden al duidelijk hoe gelaagd Delmotte zijn taal construeert, tot op het vlak van afzonderlijke woorden en woordgroepen. Het lijkt op het eerste gezicht misschien associatief en nonchalant, maar in feite is iedere brok tekst doordacht, geschreven en herschreven.

Dat thema van de uitzondering maar tegelijk ook het uitzonderlijke wordt doorgedreven in alle daaropvolgende reeksen, die telkens ervaringen of episodes uit het leven van Warhoofd belichten. Zowel de toon als de vorm van die notities kan aanmerkelijk verschillen. Zo bestaat de ene reeks uit vragen – over wonden en stigmata, wat het aarzelende lichaamsbeeld maar ook de betekening van de uiterlijke vorm oproept -, een andere dan weer een lijstje met objecten uit de uitverkoop. Zoals de ondertitel (deels ironisch) aangeeft, meandert de taal van bocht naar bocht, zonder een rechtlijnig traject. De lezer wordt op die manier deels meegezogen in de aparte, maar hoogst intrigerende denkwereld van het personage. Zijn tocht wordt daardoor niet toevallig die van een hellevaart. De tentoonstelling van Warhoofd lijkt een macabere parodie van heel wat hedendaagse kunst, met choquerende dan wel uiterst banale beelden, met veel grote woorden die de leegte en het trauma niet kunnen toedekken, met schijn en oppervlakkigheid zoals bij veel vernissages. In plaats van Warhoofd wordt de lezer de buitenstaander, iemand die zich willens nillens laat manipuleren door de associaties waaraan hij of zij wordt onderworpen. Aan het eind bevinden wij ons in de hel, maar die lijkt dan weer vervaarlijk op onze ‘normale’ bestaan, met de druk van anderen en de illusie van een vaste identiteit.

Het mag duidelijk zijn, de poëzie van Alain Delmotte is geen gemakkelijk leesvoer. De dichter doet er veel aan op zijn lezers te vervreemden, om ze tot denken en vragen aan te zetten. Het zijn niet de makkelijke en vlot klinkende antwoorden waar veel dichters op mikken, maar het is wel de essentie van veel grote kunst. Wie mee durft op dit avontuur, komt er allicht niet ongeschonden uit maar heeft iets bijgeleerd over zichzelf en de wereld. En daar draait het uiteindelijk toch om.

Stanza 2017, 66 p. ISBN 9789490401344  

deze pagina printen of opslaan