Nederlands proza

BOEKEN NR. 11, DECEMBER 2017

Arthur Umbgrove: Wat we weten

door Lisanne Vroomen

Schrijven over het schrijfproces - gezien als een ultieme vorm van navelstaarderij - en schrijven over de wereld die ons omringt: Arthur Umbgrove bewijst met zijn nieuwe boek Wat we weten dat dit prima samen kan gaan. Met een duizelingwekkende hoeveelheid verhalenlijnen maakt hij duidelijk dat we wat denken te weten van de wereld om heen samenhangt met de informatie die we erover ontvangen en die informatie is vaak gekleurd.

In Wat we weten maakt de lezer eerst kennis met de schrijver Arthur, ook wel aangeduid als 'King'. King wil een verhaal schrijven over vluchtelingen. Hij wil hierbij 'op zoek naar de achtergronden, op zoek naar het hoe en waarom, op zoek naar een standpunt.' In zijn zoektocht komt hij in aanraking met de Syrische vluchteling Shariff die samen met zijn broers Omar en Reda vanuit Aleppo is gevlucht en in Heerhugowaard is beland. Met een aangrijpend verhaal over hun leven in Aleppo en hun vlucht uit Syrië, weet de schrijver sympathie op te wekken voor Shariff, die ook nog eens hard zijn best doet om een leven op te bouwen in zijn nieuwe land.

De sympathieke Shariff wordt echter in een ander daglicht gezet door een andere verhaallijn, die van vreemdelingenrechter Claire van Hoogdalen. De levens van Shariff en Claire raken elkaar als Shariff samen met zijn broer Omar aangeklaagd wordt voor het mishandelen van twee homoseksuele mannen. Shariff en Omar beweren echter dat zij degenen waren die aangevallen werden. Ze zouden zich enkel verdedigd hebben. Zo speelt het boek een spelletje met verschillende perspectieven: wie spreekt de waarheid? Wat is er waar van de informatie die we horen? Dit spelletje gaat door als tegen het einde van het boek Shariffs vluchtverhaal ook op losse schroeven komt te staan.

De verschillende perspectieven die het boek biedt, zorgen ervoor dat er een genuanceerd beeld wordt gegeven van de vluchtelingencrisis en de ermee samenhangende spanningen in de maatschappij. Er is aandacht voor het verhaal en de problematiek van de vluchteling, maar er is ook aandacht voor de angsten van de Nederlanders. Zo gaat een van de verhaallijnen over buschauffeur Henk, die zich steeds minder thuis voelt op zijn werk, omdat veel nieuwe collega's van Turkse of Marokkaanse afkomst zijn. Daarnaast is hij tijdens zijn werk uitgescholden en bedreigd door Noord-Afrikaanse jongens. Zijn ervaringen voeden zijn afkeer voor de nieuwe stroom van vluchtelingen.

Dit lijkt een recept voor een boek dat volstaat van de clichématige opvattingen, maar Umbgrove weet door afwisseling van standpunten duidelijk te maken dat geen enkel perspectief het juiste is. De reflectie op het schrijfproces draagt hier ook aan bij. De schrijver Arthur heeft in het boek een briefcorrespondentie met een onbekende 'jij' (is het de lezer?). Hierin wordt onder andere gesproken over zijn keuze voor het romanpersonage Henk en zijn keuze voor de rechtszaak tegen Shariff en Omar. Over de laatste keuze wil ik graag een stukje citeren omdat het de boodschap van het boek goed samenvat:

'Je schrijft dat je het een cliché vindt, een vluchteling die een homo in elkaar slaat. Komt het doordat ik het verhaal verzonnen heb? Was het anders geweest voor je als het echt gebeurd was? Maar het gebeurt echt, alleen Shariff heeft het niet meegemaakt. […] Misschien gaat dit stuk wel vooral over beeldvorming: eigenlijk staat er te weinig vast om een oordeel te kunnen vellen, toch zullen mensen dat onmiddellijk doen.'

Al met al is Wat we weten een vlot leesbaar en actueel boek dat de lezer zeker aan het denken zal zetten over de verschillende opvattingen in de maatschappij over de vluchtelingencrisis. Het boek geeft de lezer weinig antwoorden, maar roept des te meer vragen op. 'Er zijn meerdere waarheden dan de waarheid die in de etalage ligt,' zegt Arthur. Dat is een mooie boodschap voor een maatschappij waarin iedereen denkt de waarheid in pacht te hebben. Arthur Umbgrove zet hiermee zijn lezer aan om vaker stil te staan bij de vraag wat we weten.
 
Arthur Umbgrove: Wat we weten, Querido, Amsterdam, 2017, 320 p., ISBN: 9789021407425. Distributie: L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies



ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri