4+ - Een spin nodigt een vliegje uit in zijn huis.
Aanvankelijk lijkt het of de spin, in al zijn goedheid, de vlieg enkel wil
laten schuilen voor de regen. Hij wil zelfs een warme sjaal voor haar breien en
de vlieg laten uitrusten in zijn zachte, warme bed. De kleine vlieg weigert
kordaat en laat verstaan dat ze wel degelijk het gevaar ziet van dergelijke
uitnodigingen. De ervaren spin gaat echter nog een stapje verder in zijn
verleidingsdans: hij overlaadt de vlieg met complimentjes en belooft haar een
uitgebreid ontbijt de volgende ochtend.
De belofte aan een namiddag vol
speelplezier met het meest gevarieerde speelgoed lijkt uiteindelijk de doorslag
te geven. Ons vliegje blijft dapper weigeren, maar ze begint toch te twijfelen.
De spin is er rotsvast van overtuigd dat de vlieg terug zal komen en begint
alvast zijn web te weven. De volgende ochtend kruipt de spin naar buiten en
zingt een lieflijk lied, vol zoete beloftes. De vlieg hoort het en haast zich
naar de spin toe. Ongenadig neemt de spin haar gevangen in zijn web. Van de
vlieg werd nooit meer iets gehoord.
Sociaal pedagoge Liesbeth Kennes
lanceerde, vanuit haar eigen ervaringen met seksueel geweld, een aantal
initiatieven die slachtoffers van seksueel geweld en seksueel
grensoverschrijdend gedrag een kans bieden om hierover te communiceren en zo
het beklemmende stilzwijgen te doorbreken. Vanuit deze invalshoek werd haar
interesse gewekt door het gedicht ‘the Spider and the Fly’ van Mary Howitt uit
1829. Tie Veldeman vertaalde het oorspronkelijke verhaal en maakte er samen met
Kennes deze eigentijdse versie in vlot lezend rijm van.
Volwassen en oudere kinderen
vinden hier een waardevolle insteek om te reflecteren over grooming, het proces waarbij de dader zijn slachtoffer stapsgewijze
voorbereidt op het kindermisbruik. De auteurs reiken bovendien de nodige
handvatten aan om lezers hierin te begeleiden want na het verhaal volgt nog
extra informatie over grooming met
een aantal relevante websites en telefoonnummers. Nooit treft het slachtoffer
enige schuld en dat wordt in dit verhaal mooi in de verf gezet. De vlieg
weigert aanvankelijk de uitnodigingen en volgt hiermee haar innerlijk kompas.
Maar de geraffineerde psychologische spelletjes van de ervaren spin gaan het
begripsvermogen van de jonge vlieg eenvoudigweg te boven en ze kan niet anders
dan in zijn val lopen. De ‘ontschuldiging’ van slachtoffers is dan ook een
eerste noodzakelijke voorwaarde om kindermisbruik in een juist perspectief te
kunnen plaatsen.
<br
/> Het blijft een moeilijke evenwichtsoefening om met jonge kleuters rond
deze thematiek aan de slag te gaan. Sensibiliseren voor mogelijke risico’s is
aangewezen, maar het is zinloos om hen angstig te maken met scenario’s die ze
nog niet kunnen bevatten. Het mooie aan dit verhaal is de gelaagdheid, het kan
op verschillende niveaus geïnterpreteerd worden. Voor volwassenen en oudere
kinderen, die in staat zijn om te kijken naar de ruimere betekenis, zal de
dreiging van het kindermisbruik onmiddellijk voelbaar zijn, hoewel het nergens
expliciet vermeld wordt. Op kleuterniveau gaat dit verhaal letterlijk over
‘neen’ leren zeggen wanneer iemand iets vraagt wat je niet wil. Het biedt een
ideaal uitgangspunt om met de jongsten na te denken over het trekken van
persoonlijke grenzen, een eerste belangrijke stap in het
sensibiliseringsproces.
Naomi Christiaens weet de kern van het verhaal perfect in
beeld te brengen. De opvallend grote ogen van de vlieg weerspiegelen de open,
nieuwsgierige houding van een kind. Dit staat in scherp contrast met het
voorkomen van de spin. Zijn harig uiterlijk en samengeknepen ogen doen je
kippenvel krijgen, ook al is hij gekleed in een deftig blauw geruit pak en
draagt hij een dunne, zwarte buishoed en een brilletje. De opvallend dunne
buishoed symboliseert bovendien knap het flinterdunne laagje hoffelijkheid over
zijn kern van slechte bedoelingen. Wie met een meer geoefende blik kijkt, zal
treffende details ontdekken die de doortrapte werkwijze van de spin pijnlijk
duidelijk maken.
<br
/> De illustratie van zijn slaapkamer heeft een akelig donkerbruine
achtergrond die een sfeer van naderend onheil oproept, maar tegelijkertijd
heeft de spin er alles aan gedaan om de plek aantrekkelijk te maken voor jonge
vliegen Zijn hoogslaper is versierd met vlaggetjes in felle kleuren, de knuffel
ligt in bed op gezelschap te wachten en er staat een drankje klaar. Aan de
bedstijl hangt een speelgoedkroontje uitnodigend te blinken. In de kamer met
het spiegeltje, waar de spin de vlieg uitnodigt om zelf te zien hoe mooi ze is,
hangt de hele wand vol kindertekeningen. Het trieste bewijs dat de dader echt
niet aan zijn proefstuk toe is.
De illustratie van de vlieg die uiteindelijk gevangen is in
het web, laat, voor volwassenen, weinig aan de verbeelding over. Ze ligt
snikkend en zwetend van angst op haar rug in het donker, de armen en benen
gespreid en vastgebonden. In de bovenhoek van de bladzijde is de harige poot
van de spin, die de draad stevig vasthoudt, al zichtbaar. Ongetwijfeld het
akeligste schrikbeeld voor alle ouders.
Liesbeth Kennes, Tie Veldeman, Naomi
Christiaens (ill.): De spin en de vlieg, Van Halewyck, Kalmthout 2017, 28 p.
ill. ISBN 9789461317384. Distributie: Pelckmans Uitgevers
deze pagina printen of opslaan