Natuurfotografie

James Honeyborne, Mark Brownlow: De blauwe planeet II : Een nieuwe kijk in de verborgen diepten

door Kris van Zeghbroeck

Vanaf begin januari 2018 loopt op Canvas de natuurreeks Blue Planet II (De Blauwe Planeet II). De reeks werd eerder al uitgezonden op BBC 2 in de herfst van 2017. Zestien jaar na de succesvolle eerste reeks presenteert de letterlijk en figuurlijk onsterfelijke Richard Attenborough (mei 2018 wordt hij 92!) de laatste audiovisuele inzichten in het reilen en zeilen boven en onder het wateroppervlak van onze blauwe planeet, die voor 71 procent door oceanen wordt bedekt.

In zijn inleiding tot het gelijknamige boek gaat Attenborough nader in op de evolutie van het onderwater filmen, van de waterdichte kist van Hans Hass (die als eerste beelden van een naderende haai schoot in 1956) tot vandaag. Van een tijdrovende bezigheid is het filmen onder water geëvolueerd naar technische hoogstandjes die toelaten om mini-camera’s op walvissen te monteren, met voor insecten ontwikkelde lenzen het koraalrif af te speuren of op ongeziene diepte in het pikdonker te filmen.

Zoals gebruikelijk is er wat controverse over een beperkt aantal beelden die enkel in een aquarium kunnen gemaakt worden, maar 99 procent zou in het wild gefilmd zijn. Producer Mark Brownlow benadrukt wel dat ze geen wetenschappers zijn maar documentairemakers:

‘Onze grens is: we moeten laten zien wat 'true to nature' is. Maar we zijn ook verhalenvertellers. Dat we de befaamde filmmuziekcomponist Hans Zimmer hebben gevraagd om de soundtrack te maken zegt genoeg. Als we alleen natuurlijke geluiden zouden gebruiken, zou het niet dezelfde emotionele reactie oproepen bij de kijker. We maken kleuren soms feller of geluiden harder. Ook zetten we de kijker soms op het verkeerde been om een spannend verhaal te kunnen vertellen’.(De Volkskrant)

Met 6000 duikuren tijdens 125 expedities wordt de immense opdracht om de reeks tot een goed einde te brengen in de verf gezet. Bovendien zijn de soms wekenlange wachttijden om een fenomeen te filmen dan nog niet in rekening gebracht. Soms zijn over een periode van vele maanden meerdere pogingen nodig om iets uniek in beeld te brengen.

Zo zijn ze er nog steeds niet in geslaagd om de tot 14 meter lange reuzeninktvissen levend te filmen. Een door lokale vissers beschreven fenomeen van een ‘kokende zee’ waarbij dolfijnen lantaarnvissen bij elkaar drijven om ze te bejagen, werd pas bij een veel latere herkansing op film vastgelegd. En de eerste beelden van een lipvis die gereedschap gebruikt in zijn ‘keuken’ om schelpdieren te openen, waren enkel mogelijk dankzij het jarenlange geduld van een plaatselijke bioloog. Rekening houdende met het feit dat slechts 10 procent van de zee verkend is, valt er nog steeds iets nieuws te ontdekken.

De inhoudstafel van het begeleidende boek (‘Getijdenzone’, ‘Koraalrif’, ‘Groene zee’, ‘Het weidse blauw’, ‘De diepte’, ‘Onze oceaan’) omvat de afleveringen van de reeks, zij het in een andere volgorde. Wat we missen aan bewegende beelden uit de serie, maakt het boek goed in de combinatie van foto’s en teksten die het zeedierengedrag en hun habitat gedetailleerd beschrijven.

De klimaatsverandering, het afsterven van de zee op bepaalde plekken en de plastic smurrie die op gigantische oppervlakten samentroept, maken de reeks en het boek bijzonder actueel. Het is geen uitgesproken campagnefilm voor de bescherming van de zeeën. Maar de impact op de kijkers zou 100 maal groter dan die van de natuurlobbygroepen.

James Honeyborne, Mark Brownlow: De blauwe planeet II : Een nieuwe kijk in de verborgen diepten, Kosmos, Utrecht/Antwerpen 2017, 312 p. : ill. ISBN 9789021566702. Distributie: VBK België

deze pagina printen of opslaan