Tentoonstelling
Nicolas Cauwe: Oceania : Reizen in het onmetelijke
door Kris van Zeghbroeck
Nog tot 29.04.2018 loopt in het Brusselse Jubelparkmuseum de
tentoonstelling Oceania : Reizen in het
onmetelijke. Reizen en ontdekken staan centraal in een tentoonstelling over
een exotisch gebied waarvan de migratie- en ontdekkingsgeschiedenis sterk tot
de verbeelding spreekt.
Deze tentoonstelling sluit bovendien aan bij de recent
afgelopen Europalia Indonesia expo Ancestors & Rituals die met West-Papoea en
de thematiek van de voorouderscultus een verbindingsteken zet tussen beide
tentoonstellingen.
Waar vroeger sprake was van een strikte opdeling van Oceanië
in Melanesië, Micronesië en Polynesië, wordt het gebied tegenwoordig opgedeeld
in het Nabije Oceanië (inclusief het continent Australië en de microcontinenten
Zeelandië en Papoea-Guinea), het Verre Oceanië en Polynesië.
De verschillende migratiegolven verklaren hoe de ver
afgelegen eiland(groep)en vanuit het Aziatische continent bevolkt werden.
Navigerend van eiland naar eiland koloniseerden ze uiteindelijk het nog
onbewoonde Paaseiland en introduceerden ze de zoete aardappel in Oceanië vanuit
Zuid-Amerika (ca. 900 n.C.).
De migranten maakten voor verre oversteken waarschijnlijk gebruik
van een koersvaste catamaran van grote samengebonden prauwen en ontwikkelden navigatiesystemen
en gevlochten zeekaarten om hun weg te vinden.
De westerse ontdekkingsreizigers exploreerden deze totaal
nieuwe wereld in het spoor van Ferdinand Magellaan (16de en 17de eeuw), Louis-Antoine de Bougainville
en James Cook (18de eeuw). Met de vroeg 20ste-eeuwse Frans-Belgische
expeditie naar het Paaseiland kunnen we een Belgische noot toevoegen aan dit
verhaal. Een door de bevolking geschonken beeld, een van de oudste en
zeldzaamste type beelden van het eiland, werd met het zeilschip Mercator naar
België verscheept (KMKG).
Dit Paaseilandbeeld krijgt een prominente plaats binnen de
tentoonstelling en de catalogus, maar uiteindelijk is het de exploratie van
Oceanië zelf van Oost naar West die het meeste gewicht krijgt: Nieuw-Guinea, De
Salamonseilanden, Nieuw-Caledonië, Vanuatu, Micronesië, Fiji-eilanden,
Tonga-eilanden, Samoa-eilanden, Cook-eilanden, Genootschapseilanden,
Marquesaseilanden, Nieuw-Zeeland, Hawaï, en het Paaseiland zijn vertegenwoordigd
met een aantal esthetische artefacten die de traditionele leefwereld van de plaatselijke
bevolking illustreren.
Aparte aandacht is er voor wapens en prestigevoorwerpen binnen
een samenleving die gestructureerd is rond oorlogsvoering en hiërarchie. Een
ander aandachtspunt is de productie van boombaststof. Repen geklopte schors
werden samengevoegd tot stukken textiel (tot zelfs gigantisch grote wandtapijten)
die met motieven beschilderd werden.
De educatieve werking van het Jubelparkmuseum heeft een
grote impact gehad op de vormgeving van de catalogus. De klassieke aanpak, van
aanvullende wetenschappelijk essays die aspecten van de tentoonstelling
uitdiepen, ontbreekt hier. Ook het bladzijde groot afbeelden van de topstukken
van de tentoonstelling is hier minder aan de orde.
In essentie gaat het om een geïllustreerde, chronologische
voorstelling van de tentoonstelling, die qua tekst en vormgeving sterker
aansluit bij educatieve uitgaven voor het middelbaar onderwijs. Toegankelijk
voor jong en oud.
Nicolas Cauwe: Oceania
: Reizen in het onmetelijke, KMKG, Brussel 2017, 144 p. ISBN 9789074746007
deze pagina printen of opslaan