Vertaald proza

NR. 2, FEBRUARI 2015

Catherine Lacey: Schrijven vanuit een staat van verwarring

door Kris van Zeghbroeck

Catherine Lacey  (1985) is geboren en getogen in Tupelo (Noord-Mississippi). Ze haalde een BA aan de Loyola University (Chicago) en een MFA aan Columbia University (New York). Lacey runde een bed and breakfast en werkte als kok en als kunstenaar (OMI International Arts Center) voor ze probeerde als freelance schrijver van non-fictie aan de bak te komen.

Een aantal lostaande kortverhalen over een reis door Nieuw-Zeeland, waar ze op verschillende boerderijen werkte, gaf uiteindelijk de aanzet voor haar debuutroman Nobody Is Ever Missing (2014, vert. Niemand is ooit verloren). Zonder dat het de bedoeling was, raakte Lacey zo gelanceerd als romanschrijver.

In 2017 volgde wel een non-fictie boek (in samenwerking met Forsyth Harmon) The Art of the Affair: An Illustrated History of Love, Sex, and Artistic Influence, maar tevens haar tweede roman The Answers (De antwoorden). Bij uitgeverij Granta is intussen ook een bundeling van Lacey’s kortverhalen Certain American States (2018) verschenen.

Losse verhalen en stukken van haar hand verschenen eerder al in onder meer The Atlantic, The Believer, Granta magazine, McSweeney's Quarterly, The New York Times, The Paris Review Daily en Electric Literature's Recommended Reading. Lacey is thuis in New York, maar als 2017-2018 Grisham Writer in Residence aan de University of Mississippi, voelt ze de wortels van haar geboortestaat, hoewel ze geen uitgesproken literaire band heeft met het Amerikaanse Zuiden.

Op basis van dit palmares werd Catherine Lacey geselecteerd voor de Granta Best of Young American Novelists 3 (2017), een lijst die om de tien jaar door het magazine Granta wordt opgesteld om jong (jonger dan veertig) en veelbelovend Amerikaans talent in de schijnwerpers te zetten.

In Niemand is ooit verloren volgen we Elyria, een jonge, depressieve vrouw, die haar bizarre naam dankt aan haar alcoholische moeder en haar echtgenoot, wiskunde professor Charles, aan de zelfmoord van Ruby, haar adoptiezus. Elyria en Charles vonden elkaar in de rouw om Ruby, zodat hun relatie eigenlijk op dood en verlies gestoeld is. Je zou voor minder de pedalen verliezen en plotseling,  zonder iemand iets te vertellen, vertrekt Elyria naar Nieuw-Zeeland en verdwijnt in het niets.

De pracht en de rust van het landschap krijgt een opvallend tegengewicht in de ongedurige, onstuitbare stream-of-consciousness van Elyria. Haar donkere, kolkende gedachtestroom contrasteert sterk met de oplichtende schoonheid van het landschap. Achtervolgd door haar verleden, stilistische vormgegeven in een denderende stroom van (ook voor de lezer) uitputtende gedachten, verliest Elyria de grip op haar bestaan. De romantitel Nobody Is Ever Missing is een quote uit John Berrymans gedicht ‘Dream Song 29’.

Met haar dystopische roman, The Anwers (2017, vertaling De antwoorden), wordt het kritische succes van Lacey’s debuut bevestigd en verder uitgediept. De werkloze protagonist Mary Parsons staat met haar rug tegen de muur. Vervreemd van haar Evangelische familie, gaat ze gebukt onder schulden en wordt ze door pijnlijke symptomen verteerd die een dure behandeling vragen. Een mysterieuze job, The Girlfriend Experiment (The GF), biedt een uitweg.

Het brein achter het experiment is een beroemde Hollywood acteur die een rist mislukte liefdesrelaties achter zich aansleept. Bedoeling is de essentie van de liefde te vatten, voor ze wegdeemstert, en te achterhalen waarom verliefden van elkaar vervreemden. Mary krijgt de rol van Emotional Girlfriend toebedeeld, terwijl ze de set deelt met onder meer Maternal Girlfriend, Mundane Girlfriend en Angry Girlfriend, onder het toezicht van een Intimacy Team.

Het research team dat de acteur ingehuurd heeft om het project te leiden, heeft echter een eigen agenda: zij willen niet enkel de gevoelens van de proefkonijnen meten, maar ook gevoelens opleggen door elektronische impulsen: ‘Our intent is to create a treatment that can allow people to feel what they want to feel and not feel those feelings that are unhelpful to them’.

De vrouwen dragen echter de psychologische bagage van hun verleden met zich mee, wat voor conflicten zorgt. Met haar diepgravende, hypnotische proza boort Lacey naar de essentie van de vrouwelijke bewustzijn en de manier waarop de maatschappij en de heersende conventies erop inwerken. Voor Mary is liefde nefast voor het harmonische geheel van lichaam, geest en ziel: ‘It warps a person from the inside, changes all the locks and loses all the keys’.

Het oeuvre van Catherine Lacey mag dan heel divers zijn, de romans en verhalen zijn verbonden door eenzelfde schrijfproces: ‘I never set out to do anything--I don't really know how to write with a goal in mind. I tend to start from a place of bewilderment and confusion and if I'm lucky and tenacious a book or story comes’. (Chicago Review of Books)

Lacey’s werk is doordrongen van een soort zelfbewuste zinloosheid die de personages vooruit drijft van de ene uitzichtloze situatie naar de andere. Liefde, verlies en losgeknipte familierelaties stuwen de personages voort in de speelse verhalen van Certain American States.

Aan het einde van de rit is er geen doel bereikt, geen catharsis volbracht. De verhalen zijn momentopnamen vol zoekende, meanderende zinnen, die ergens willekeurig de draad oppikken en dan weer laten vallen. Qua verhaal is het werk van Lacey vrij traditioneel, maar in de lyrische uitwerking is ze grensverleggend. 'Piercingly good'. (Anne Enright)

Catherine Lacey: Certain American States, Granta London 2018, 189 p. ISBN 9781783782208

Catherine Lacey: De antwoorden, Das Mag Amsterdam, 2018, 385 p. ISBN 9789492478535. Vertaling van The Answers door Gerda Baardman en Lydia Meeder. Distributie: Elkedag Boeken

Catherine Lacey: The Answers, Granta London, 2017, 294 p. ISBN 9781783782178

Catherine Lacey: Niemand is ooit verloren, Das Mag Amsterdam, 2016, 287 p. ISBN 9789082410655. Vertaling van Nobody Is Ever Missing door Gerda Baardman en Mirko Stuiveling. Distributie: Elkedag Boeken

deze pagina printen of opslaan