Nederlands proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2018

Ellen de Bruin: Onder het ijs

door Wim Naeyaert

Ellen de Bruin kennen we als redacteur van het wetenschapsluik bij NRC Handelsblad en haar vurig pleidooi tégen het vergaderen – dat alleen al intrigeert. Recent verscheen ook haar romandebuut Onder het ijs; waar ten minste een van haar speerpunten, de wetenschap, als basis dient voor een fictionalisering van een waargebeurde expeditie in 2004. Een groep wetenschappers op een ijsbreker richting de Noordpool wordt ondergedompeld in aquavit en de afgunst des mensen om intrige en plot te smeden.

De 21-jarige, soms knullige maar uiterst intelligente vrouw Bas is een van die wetenschappers. Na de dood van haar hoogleraar Reinier, die ze emotioneel én intellectueel adoreert, vertrekt Bas op de expeditie die ze normaal niet alleen had gemaakt. Een symbolische reis die tegelijk een vlucht van het alledaagse en een instandhouding van de illusie blijkt. De vlucht en de illusie worden twee grote thema’s op het schip: ze drinkt aqauvit, véél aquavit, waardoor veel scènes erg mistig en dromerig worden. Ze kan niet ontsnappen aan Reinier, die haar denken en doen na zijn dood nog steeds bepaalt.
 
‘Ze nipt. Dit is haar allereerste aquavit zonder Reinier, en het smaakt precies hetzelfde en volkomen anders tegelijk. Warm en werelds.’
 
Bas zit klem tussen de rouw voor een geïdealiseerde, onbereikbare andere en de realistische heden: gehaaide onderzoekers die op primeurs en publicaties uit zijn. Die aangehouden spanning wordt verlicht door vrolijke personages zoals de goedlachse Werner en de onbezonnen zusjes, die de sociaal beperkte Bas meteen in de armen sluiten.  
 
De onzekere Bas is een studievoorbeeld van Theory of Mind, want naast de interessante wetenschappelijke uiteenzettingen houdt ze zich vooral bezig met zichzelf door de ogen van de ander te bekijken ‘en zij hoeft niks te zeggen – haar favoriete vorm van communicatie’.
 
‘Even ziet ze de huidige situatie voor zich als door de ogen van iemand anders: ze zit alleen met een jongen sterke drank te drinken in zijn hut, op zijn bed. Moet ze iets met die gedachte?’

Ook de driehoeksverhouding tussen haar hoogleraar, the other woman en zijzelf blijkt een obsessie. En dat moet je gemerkt hebben als lezer: talloze herhalingen van frasen en hele zinnen tonen hoe verstrikt ze raakt in de rouw en de onbeantwoord gebleven liefde. Het boek wordt een verlate bildungsroman: ze overkomt zowel de emotionele uitdagingen als de carrièrehindernissen wanneer ze de ontdekkingen aan elkaar rijft in het slot van het verhaal.
 
Onder het ijs is een rouwroman waarbij het hoofdpersonage de uitzichtloosheid belichaamt maar wordt uiteindelijk een ontwikkelingsroman vol wetenschappelijke feiten die terloops het verhaal ondersteunen als afwisseling van de onzekerheid en repetiviteit van de verstrikte Bas. Het is een leesbare weergave van hoe zij een fysieke reis moet maken om emotioneel een sterke en onafhankelijke vrouw te worden.
 
Ellen de Bruin: Onder het ijs, Prometheus, Amsterdam 2018, 301 p. ISBN 9789044634457. Distributie Pelcmans Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri