Nederlands proza

Jan Siebelink: Knielen op een bed violen

door Laurent Meese

Sinds zijn debuut heeft Jan Siebelink steeds getracht om zijn jeugd in kaart te brengen en meer nog zijn diep gelovige en ongrijpbare vader in woorden te vatten. De herinneringen aan zijn jeugdjaren en de rol die zijn vader speelde zijn immers een steeds terugkerend thema in zijn inmiddels uitgebreide oeuvre. Maar nu -- na dertig jaar schrijverschap -- komt hij met zijn magnum opus op de proppen. In Knielen op een bed violen doet hij immers een ultieme poging om het levensverhaal van zijn vader uit de doeken te doen. In een brief aan zijn uitgever verwoordde hij zijn schier onmogelijke missie als volgt:
 
‘Ik ben altijd bang geweest om het complete verhaal te vertellen: het geleidelijke maar onstuitbare afglijden van een zachtaardig maar in zijn jeugd verwond man -- vluchtend in het zwartste calvinisme -- én het verdriet dat hij in zijn naaste omgeving veroorzaakt. Het is ook het verhaal van een grote liefde. Een man en een vrouw: de een wil overleven in het hiernamaals, de ander in het nu.’

De roman vangt aan met een schets van de kinderjaren van vader Siebelink (in het boek Hans Siever) in het veendorp Lothum. Reeds op jonge leeftijd verliest hij zijn moeder. Zijn vader geeft hem weinig liefde en voedt hem met ijzeren hand op. Al snel ontvlucht de zachtmoedige jongen het ouderlijke huis. Hij volgt een opleiding tot tuinder en huwt zijn jeugdliefde. Als hij zijn eigen kwekerij opstart, lijkt alles perfect te zullen worden. Maar de historie ontbrandt letterlijk en figuurlijk op de dag dat hij een visioen krijgt waarin God tot hem spreekt en hem opdraagt Zijn knecht te zijn.
 
Het tot dan toe idyllisch aandoende gezinsleven verandert compleet. De man bekeert zich tot het strenge calvinisme en treedt toe tot de paauweanen, een sekte waarvan de leden zich erfgenamen van de reformanten noemen. Zijn vrouw en kinderen zien met lede ogen aan hoe hun huis het decor wordt waarin 'broeders’, psalmen en boetepreken declameren. De oudste zoon (alter ego van Siebelink) tracht de vader in godsvrucht te evenaren door psalmen uit het hoofd te leren, de jongste zoon rebelleert daarentegen volop tegen het strenge geloof. De moeder ten slotte tracht wanhopig de familie bijeen te houden en de kwekerij van het faillissement te redden. Het huwelijk brokkelt steeds verder af.
 
Knielen op een bed violen
is een vreemde roman. Het verhaal komt traag op gang met de naïef beschreven jeugdjaren. Met de vermeende lichtheid van een streekroman zet Siebelink je echter op het verkeerde been. Het levensverhaal van de protagonist wordt steeds grotesker: bizarre rituelen in schuren, vreemde erediensten, karrenvrachten aan religieuze literatuur ten koste van het huishoudgeld etc. Ondanks de bizarre, wereldvreemde levensloop van een man wiens geloof zo extreem is dat het pathologisch genoemd kan worden, blijft de verteltoon steeds sober en gematigd.
 
Zijn mededogen ten opzichte van zijn vader is opmerkelijk, het is alsof Siebelink tijdens het schrijven zelf tracht te ontdekken wat de man dreef en het mysterie voor eens en altijd tracht te onthullen. Geen cynische afrekening met het geloof en de sekte van de paauweanen dus, maar een genuanceerd en empathisch portret van een man wiens lijden bijwijlen mythische proporties aannam. De postume hulde die Jan Siebelink in Knielen op een bed van violen aan zijn vader brengt, is een ultiem en aandoenlijk bewijs van de kracht van de liefde en de verbeelding.
 
Jan Siebelink: Knielen op een bed violen, De Bezige Bij, Amsterdam 2018, 507 p. ISBN 9789403104904. Distributie Standaard Uitgeverij

Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf 2005 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri