Nederlands proza
BOEKEN NR. 4, APRIL 2018
Joris Van Casteren: Een botsing op het spoor
door Tom Rummens
Op 28 november 2016 nemen een vrouw en haar
dochter een drastisch besluit. Samen met hun twee honden zullen ze een eind
maken aan hun levens. Door voor dag en dauw onder een trein te springen. Een
stoptrein tussen Nijmegen en Roermond. De ravage is enorm.
Het is een schijnbaar eenvoudige
en radicaal onomkeerbare daad, en het is voor de meeste mensen absoluut
onvoorstelbaar hoe iemand tot zo’n onwezenlijk besluit kan komen. En ondanks
dat het vaak gebeurt, weten we weinig over wat er nu eigenlijk allemaal bij
komt kijken, bij zo’n daad en hoe ze afgehandeld wordt, wat de politie doet,
hoe de treinbegeleider, de machinist en de reizigers zoiets ervaren. Wat de
mensen die bij de slagboom stonden te wachten hebben gezien en wat niet. Of ze
wilden ingrijpen, konden ingrijpen, wat er door hun hoofd ging. Precies dat is
hetgeen Joris Van Casteren in Een botsing
op het spoor interesseert. Maar dan op zijn manier: met oog voor elk
detail, niets aan het toeval overlatend, want juist in de kleine hoekjes
schuilt het verschil tussen een droog, nietszeggend feit en iets dat de
potentie heeft om te fascineren.
Het geeft zijn boek de allure van een documentaire van
Werner Herzog, maar dan op papier. Als geen ander beheerst Van Casteren de
kunst om dingen te beschrijven zoals ze zijn, met een bijna wetenschappelijke
precisie geeft hij ze weer, en toch lijkt hij over alles verwonderd. Het maakt
hem tot wellicht de scherpste en tegelijk meest ontwapenende observator van de
Nederlandstalige letteren, een fotograaf met een pen, aan wiens oog niets lijkt
te ontsnappen. Ook al is het ook hier, net als bij echte fotografen, niet
alleen wat je ziet dat van belang is, maar vooral ook wat je niet ziet. In Een botsing op het spoor zijn het niet
alleen de meesterlijke beschrijvingen, maar ook de montage, de keuzes die
gemaakt zijn, de dosering van welke informatie wanneer precies wordt
vrijgegeven, die van dit korte boek een onweerstaanbare pageturner maken.
Van Casterens
toon is bijna onderkoeld, maar gek genoeg wordt het toch geen kil boek,
integendeel. Juist door het extreme realisme van zijn beschrijvingen wordt het
drama van wat zich afspeelde heel tastbaar, voelbaar. Het is alsof juist de
precisie en de concretisering ruimte doet ontstaan voor de emoties en de
trauma’s van de mensen die op een of andere manier bij het drama betrokken
waren.
Joris
Van Casteren: Een botsing op het spoor, Querido Fosfor, Amsterdam 2017, 213 p. ISBN 9789021408477.
Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan