Vertaald proza

BOEKEN NR. 5, MEI 2018

Carson McCullers: Klok zonder wijzers

door Katja Feremans

Lover, Beloved: Songs from an Evening with Carson McCullers is Suzanne Vega’s muzikale ode uit 2016 aan de Amerikaanse schrijfster (Georgia, 1917 - New York, 1967) die in 1940 hoge toppen scheerde met haar debuut Het hart is een eenzame jager. Niet toevallig zijn bluesinvloeden en piano nooit veraf op het album: de schrijfster met haar androgyne voorkomen, wankele gezondheid en chaotische liefdesleven groeide in het diepe zuiden van de VS op met blues en was zelf geschoold als klassiek pianiste.
 
Al op haar vijftiende zag Carson McCullers echter af van een pianocarrière. Haar liefde voor muziek weerklinkt wel in haar romans, zo ook in Klok zonder wijzers (1961), waarin die vooral wordt vertolkt door de zeventienjarige Sherman Pew. Zo bokkig als de negerjongen met de felblauwe ogen is in de omgang met anderen, zo fijnbesnaard toont hij zich als hij zingt en pianospeelt. Krachtig is dan ook de scène waarin Sherman op een zwoele midzomeravond Jester Clane in vervoering brengt met een droefgeestige blues.
 
Jester is de kleinzoon van rechter en voormalig congreslid Fox Clane, een in overtollige kilo’s en gewichtigheid zwelgende blaaskaak. Hij verliest zich graag in oude krantenknipsels waarin hij ooit werd bejubeld om zijn visie, plichtsbesef en eergevoel – ‘Een vaste ster in de schare van uitgelezen zuidelijk staatsmanschap’. Zonder enige schroom blijft hij in slavernij de basis zien van de beschaving.
 
Gaandeweg blijkt hoe de levens van Sherman, de oerconservatieve rechter en diens zoekende kleinzoon, alsook het lot van apotheker J.T. Malone, met elkaar verweven zijn. Die laatste heeft te horen gekregen dat hij leukemie heeft, maar niet zozeer het besef van zijn nakende dood beklemt de amper veertigjarige Malone, als wel het onzekere verloop van de hooguit vijftien maanden die hem nog resten: ‘Hij was iemand die kijkt op een klok zonder wijzers’.
 
Daar waar Carson McCullers in Het hart is een eenzame jager focust op de zoektocht naar spirituele rijkdom van een handvol bezielde personages, werkt ze in Klok zonder wijzers eerder toe naar de dramatische ontknoping van een rist intriges waarin ze oppervlakkiger uitgewerkte karakters de hoofdrollen toebedeelt.
 
Ondanks de afschaffing van de rassenscheiding na de Amerikaanse Burgeroorlog (1861 - 1865) bleef de diepgewortelde ongelijkheid tussen blank en zwart in de zuidelijke staten deel uitmaken van het leven van alledag, ook nog halfweg de jaren vijftig in het stadje Milan, waar de roman zich afspeelt. Carson McCullers maakt schrijnend duidelijk hoe blanken die de vermeende superioriteit van hun ras in vraag stellen, de afkeer oproepen van oud-ingezetenen die er als de dood voor zijn dat hun land en eigendommen in zwarte handen zouden overgaan.
 
Verder wordt Klok zonder wijzers gekleurd door eenzaamheid en onbeantwoorde liefde en brengt de schrijfster in haar laatste roman pakkende toetsen aan met rake metaforen, niet het minst wanneer ze cirkelt rond de dood, die ‘gisse goochelaar met allemaal trucs in zijn mouw’, door wie ze zelf op haar vijftigste al werd ingehaald.
 
Carson McCullers: Klok zonder wijzers, Athenaeum – Polak & Van Gennep, Amsterdam 2018, 256 p., ISBN 9789025303631. Vertaling van Clock without hands door Molly Van Gelder. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri