Non-fictie

BOEKEN NR. 6, JUNI 2018

Francisco Cantú : De streep wordt een rivier. Berichten van de grens

door Tom Rummens

Nadat hij Internationale Betrekkingen studeerde in Washington, wou de Mexicaanse Amerikaan Francisco Cantú de theorie graag toetsen aan de praktijk van alledag. Hij meldde zich aan bij de US Border Patrol, de Amerikaanse grenswacht, en ging op pad met de teams die de Mexicaans-Amerikaanse grens bewaken. De steep wordt een rivier is zijn persoonlijke verslag van dat avontuur.
 
Het resultaat is een verhaal van menselijke ontbering dat voortdurend inspeelt op ons menselijk rechtvaardigheidsgevoel. Met zijn schrijnende verhalen, waarin hoop en wanhoop elkaar voortdurend voor de voet lopen, confronteert hij de lezer met de onrechtvaardigheid die eigenlijk inherent is aan het idee van grenzen op zich. Want ze zijn in wezen altijd arbitrair, die grenzen, en tegelijk hebben ze enorme consequenties, althans voor wie aan de verkeerde kant ervan geboren wordt. Uitgeputte mannen, vrouwen en kinderen dwalen door de woestijn, soms bloedheet en dan weer ijzig koud, vaak zo hopeloos dat ze zich doelbewust in de armen van de US Border Patrol laten drijven, in de wetenschap dat er dan allicht een klein beetje eten en misschien zelfs een dunne matras op komst zijn.
 
Het boek is door de opzet deels een portret van de US Border Patrol. Het is geen volstrekt onmenselijk portret, want hoe meedogenloos hun methodes soms ook zijn, de grenswachters zijn ook mensen, en het is op de momenten dat die menselijkheid ruimte krijgt, dat er opnieuw een sprankeltje hoop ontstaat. Cantú worstelt er onophoudelijk mee. 
 
‘Wat je doet hangt natuurlijk af van de mensen met wie je werkt, wat voor soort agent je bent, wat voor soort agent je wil worden. Maar we slaan hun flessen wél kapot en gieten hun water weg in de droge aarde, we laten hun rugzakken liggen en leggen hun kleren op een hoop, en dan trappen en pissen we erop, we verspreiden ze over de woestijn en steken ze in brand.
 
Het is slechts één van de vele voorbeelden van de onmenselijke manier waarop de grenswachters omgaan met mensen die een betere toekomst zoeken. Ze worden de facto ontmenselijkt, iets wat Cantú ook schrijft wanneer hij het heeft over het feit dat de lijken van de meest onfortuinlijke vluchtelingen niet eens begraven worden, als waren het dode konijnen langs de kant van de weg.
 
Maar tegenover die onmenselijkheid staat ook een warmer gelaat. Dat komt onder andere tevoorschijn op het moment dat Cantú de voeten van een vrouw verzorgt en inwindelt. Het is een bijna bijbels tafereel. Maar het komt ook over als een spijtbetuiging, een poging om iets goed te maken.

Een belangrijke rol in het boek is weggelegd voor Cantú’s moeder. Zij wijst hem erop dat hij een barbaars systeem onmogelijk kan veranderen door er zelf deel van uit te maken. Wanneer Cantú bevriend raakt met een Mexicaan die niet meer terug binnen raakt in de Verenigde Staten nadat hij in Mexico afscheid is gaan nemen van zijn stervende moeder, slaat de slinger door. Hoezeer Cantú ook geprobeerd heeft om het beleid te begrijpen en er een logica achter te vinden, hij kan op den duur niet anders dan vaststellen dat het een systeem is dat veel te veel onmenselijkheid accepteert. En dat zoiets finaal onacceptabel is.

Francisco Cantú De streep wordt een rivier, Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam 2018, 191 p. ISBN 9789025308162. Vertaling van The line becomes a river : dispatches from the border door Molly van Gelder. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri