Vertaald proza

Jón Kalman Stefánsson: Het hart van de mens

door Freek Adriaens

Het hart van de mens is het sluitstuk van een trilogie. Met de voorafgaande delen Hemel en hel en Het verdriet van de engelen had de IJslandse auteur Jón Kalman Stefánsson ons al ruimschoots weten te overtuigen van zijn buitengewone zin voor sfeerschepping en zijn poëtische kijk op de condition humaine. In de derde roman van de reeks gaat hij verder op de ingeslagen weg. Het hoofdpersonage, een naamloze jongen, heeft een zware sneeuwstorm overleefd en wordt samen met een van zijn reisgezellen, de postbode Jens, verzorgd door het gezin van een dorpsarts. Ondanks het verdriet om de verdwijning van hun derde metgezel zijn Jens en de jongen snel aan de beterhand en besluiten ze terug te keren naar het dorp waar ze vandaan komen. Vlak voor zijn vertrek raakt de jongen danig onder de indruk van een roodharige schone, die hem verwarrende brieven zal sturen als hij weer thuis is.
 
Hoewel het de taal is die centraal lijkt te staan bij Stefánsson, wisselen de gebeurtenissen en intriges elkaar snel af in zijn romans. Ook in Het hart van de mens raken we verwikkeld in een aantal vaak schrijnende, soms ontroerende verhalen over eenzaamheid, onderdrukte erotische gevoelens en ontluikende seksualiteit. Veel van de dorpsbewoners rond de jongeman kampen met innerlijke conflicten, verliezen hun geliefde of trekken weg om een beter bestaan te vinden. Geirthrud, bij wie de jongen inwoont, heeft een relatie met de kapitein van een schip dat zo nu en dan aanlegt in de dorpshaven, tot een storm opsteekt, het schip kapseist en de kapitein verdrinkt omdat hij het kattenjong dat hij van zijn dochtertje gekregen heeft, niet aan zijn lot wil overlaten. Daarop neemt Geirthrud de rationele beslissing om te trouwen met Gisli, de rector van wie de jongen les krijgt. De roman eindigt met een bruiloft, maar opnieuw loopt niets zoals verwacht. Op de allerlaatste bladzijden balt Stefánsson zijn stilistische vermogens samen in wat een synthese lijkt van zijn gevoel voor tragiek en de voor zijn romanreeks zo typische beschouwingen over de helende kracht van taal.
 
Het is niet moeilijk te begrijpen waarom Stefánsson in de prijzen is gevallen in Scandinavië. Zijn proza spitst zich op een bijzonder poëtische manier toe op natuurbeschrijvingen en karakterschetsen, maar raakt de lezer vooral met zijn vondsten. Wat te denken van een citaat als:
 
‘niets ter wereld is zo helder en puur als de maand juni... […] Is het vanwege de helderheid dat de tijd in de zomer eindeloos lijkt te zijn […]. Vandaag is het de honderdeneerste juni, zeggen wij wellicht als de kalender de vijftiende aangeeft’.  
 
Toegegeven, de vele overpeinzingen, vaak gevat in lange hoofdzinnen die steeds met komma’s worden afgebakend, stokken het verteltempo soms wat, maar voordat je kunt vinden dat er wat te veel wordt gemijmerd of verzucht in het IJsland van Stefánsson, heeft de handeling weer een van zijn vele dramatische wendingen genomen.
 
Jón Kalman Stefánsson: Het hart van de mens, Ambo/Anthos 2014, 414 p. ISBN 9789041422149. Vertaling van Hjarta mannsins door Marcel Otten. Distributie VBK België   
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf 2014 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies



ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri