Vertaald proza

BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2022

Raynor Winns memoires: Leven, verlies, natuur en wilskracht

door Kris van Zeghbroeck

Na een slecht gelopen zakendeal en een jarenlang aanslepende rechtszaak worden Raynor Winn en haar man Moth dakloos. Ze verliezen hun idyllische boerderij in Wales die ze vanaf de ruïnes weer heropgebouwd hadden en waar ze twee kinderen grootbrachten. Een ongeluk komt nooit alleen en Moth blijkt ongeneeslijk ziek te zijn (corticobasale degeneratie). Hij is gedoemd om versneld fysiek af te takelen.

Om niet in een zwart gat te vallen, besluiten ze het South West Coast Path te wandelen: een langeafstand kustpad van Minehead in Somerset over Zuid- en Noord-Cornwall tot Poole in Dorchester. Historisch een kronkelend pad langs verborgen baaien, waarlangs de kustwacht smokkelwaar opspoorde, vandaag een National Trail van 630 mijl (1014 km). ‘Right of way’ (recht van voetpad) maakt dat het kustpad ook langs privédomein toegankelijk is.

Met een opvallend gebruik van contextgebonden metaforen en beeldspraak gidst Winn de lezer langs het pad dat haar nieuwe thuis wordt in de voetsporen van Moth. Ze wandelen in de ‘omgekeerde’ richting van Poole naar Minehead om Moth de kans te geven zijn fysieke weerbaarheid gaandeweg op te bouwen, naarmate de wandeling zwaarder wordt.

De zee, de kust, het aansluitende platteland met kleine natuurgebieden en grote nationale parken maken dat er geen ontsnappen is aan de natuur. Op wandel met ’s nachts enkel de beschutting van een tent boven het hoofd staan ze er midden in, blootgesteld aan de elementen. De natuurbeschrijvingen zijn echter een onderdeel in functie van het reis- en levensverhaal.

Naast de emotionele worsteling met hun oude leven staan de reis zelf en de ontmoetingen met mensen langs het pad centraal. Het thema daklozen krijgt door hun situatie een centrale plaats. Ze kamperen wild hoewel dat in principe verboden is in Engeland, zodat het telkens uitkijken is om niet in iemands tuin te belanden. Doorgaans kruipen ze door een heg en kamperen in een wei, soms zoeken ze een plaatsje aan het strand.

De climax van de tocht is het moment dat ze met de tent door het opkomende tij ingesloten dreigen te worden. Bepakt met rugzak, de tent met slaapspullen hoog boven het hoofd, redt Moth de situatie. Symbolisch voor zijn opmerkelijke herstel. Raynor gelooft intussen sterk in de helende impact van de natuur op het gestel in de bestrijding van Moths ziekte.

Het koppel woont nu in Cornwall aan het kustpad, dankzij een toevallige ontmoeting op het einde van hun reis. Raynor werkt als schrijfster en Moth beoogt een loopbaan als leerkracht. In zekere zin heeft het faillissement hun leven op een nieuw spoor gezet, met uitzicht op een hoopvolle toekomst. The Salt Path (vert. Het zoutpad) werd genomineerd voor de Wainwright Book Prize Shortlist 2018. 


Fragment cover De wilde stilte (Angela Harding)

Het boek groeide uit tot een echte hype in de Lage Landen, wat mogelijk verklaart waarom het vervolg, De wilde stilte (The Wild Silence), eerder in de Nederlands vertaling verscheen dan in het Engels. Raynor toont dat ze als laatbloeier - ze debuteerde midden vijftig - nog steeds kan groeien als schrijver.

Raynor en Moth hebben dan weer een dak boven hun hoofd, maar zij wordt gegrepen door een depressieve onrust die maakt dat ze zich isoleert en binnenskamers (een klein appartementje achter de kerk) een tent moet opzetten om de slaap te kunnen vatten.

Moth heeft zijn vrolijke routine met de leraarsopleiding aan de universiteit, maar zijn falende geheugen maakt dat hij met de trein wel eens een totaal andere bestemming bereikt. Het is duidelijk dat het aftakelingsproces niet bezworen is en de herinnering begint te vervagen.

Er zijn nieuwe impulsen nodig om het leven terug op de sporen te krijgen, ook omdat het overlijden van Winns moeder een aanleiding is om haar hele leven onder de loep te nemen. Wanneer het verleden begint te domineren is er ook nood aan een toekomstperspectief, een licht aan het einde van de tunnel.

Tegen beter weten beginnen ze aan de renovatie van een landgoed in de heuvels van Cornwall, waar ze van de eigenaar mogen wonen. Samen met een natuurtocht in IJsland zorgt dit gegeven voor een nieuwe stimulans in hun leven.

De fragmentatie van de verhaallijn (teruggrijpen naar het debuut, het verleden en de dood van de moeder, de renovatie en de natuurtocht) maakt dit tweede deel minder samenhangend dan Het zoutpad.

Pure wilskracht en vooral  veel natuur blijven de trefwoorden om het leven weer perspectief te geven en verlies en depressie te verwerken:

'De stem achter dit alles...
een geluid voorbij verbintenis of bezit.

Het gonzen van deeltjes
vibrerend op levensenergie.
De stem van de 
slaande
kloppende
wilde stilte 
van de aarde.
De stem
van...
thuis.'



Het leven gaat verder en Moths ziekte lijkt weer de overhand te krijgen. In een ultieme poging om de aftakeling tegen te gaan gaat het koppel de grootste en zwaarste uitdaging aan: de Cape Wrath Trail. Dit wandelpad voert 'honderden kilometers door de Schotse Hooglanden, over afgelegen bergen, door gletsjerdalen en langs diepe lochs'. Een pittig begin voor een maandenlange tocht van 1600 kilometer van Schotland naar de kust van het zuidwesten die centraal stond in Het zoutpad.

In Landlines (2022, Landlijnen) doet Raynor opnieuw met veel inlevingsvermogen en zin voor poëzie verslag van de beproevingen en de doorkruiste natuur op zoek naar hoop, innerlijke rust en lichamelijk herstel. Parallel vraagt ze zich af hoe mens en natuur zich tot elkaar verhouden: 'Hebben we nog genoeg gezamelijks om het behoud van de aarde en de natuur voorrang te kunnen geven?'

Raynor Winn: Landlijnen, Balans Amsterdam, 2022, 351 p. ISBN 9789463822398. Vertaling van Landlines door Annemie de Vries. Distributie Pelckmans Uitgevers

Raynor Winn: De wilde stilte, Balans Amsterdam, 2020, 318 p. ISBN 9789463821049. Vertaling van The Wild Silence door Annemie de Vries. Distributie Pelckmans Uitgevers

Raynor Winn: Het zoutpad, Balans Amsterdam, 2018, , 318 p. ISBN 9789460039409. Vertaling van The Salt Path door Annemie de Vries en Anne-Marie Vervelde. Distributie Pelckmans Uitgevers

Raynor Winn: The Salt Path, Penguin/Michael Joseph London, 2018, 274 p. ISBN 9780241349649. Distributie Penguin RandomHouse Benelux


Fragment cover Het Zoutpad (Angela Harding)



deze pagina printen of opslaan