Nature Writing

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2018

John Lister-Kaye: The Dun Cow Rib: A Very Natural Childhood

door Kris van Zeghbroeck

John Lister-Kaye (1946) werd geboren in een aristocratische familie uit Yorkshire voorbestemd voor een carriere in de (mijn-)industrie. De Schotse natuurbeschermer Gavin Maxwell (1914-1969) nodigde hem uit op het Schotse eiland Eilean Bàn (White Island) om samen een natuurproject op poten te zetten.

Maxwell stierf vroegtijdig maar het boek White Island (1972) betekende Lister-Kayes doorbraak als natuurkenner, -beschermer en -schrijver. Een reputatie die hij bestendigde met Seal Cull: The Grey Seal Controversy (1979), verplichte lectuur over natuurbescherming aan Aberdeen University.

Als lid van de Royal Society for the Protection of Birds, Scottish Wildlife Trust en Association for the Preservation of Rural Scotland bleef Lister-Kaye aan Schotland en haar natuur verknocht, waar hij tot twee maal toe een natuurcentrum opbouwde. Hij is intussen al meer dan veertig jaar de drijvende kracht achter het Aigas Field Centre in de Schotse Hooglanden.

Sinds het nieuwe millennium publiceert John Lister-Kaye hoofdzakelijk natuur gerelateerde memoires, waarvan hij er intussen een vijftal gepubliceerd heeft. Zijn vorige boek Gods of the Morning (2015) werd bekroond met de Richard Jefferies Society Literary Award for Nature Writing 2015. Zijn recentste memoires The Dun Cow Rib (2017) werd geselecteerd voor de Wainwight Book Prize Shortlist 2018.

Met The Dun Cow Rib: A Very Natural Childhood knoopt Lister-Kaye aan bij de wortels van zijn liefde voor de natuur. De ‘dun cow’ (vaal bruin-grijze koe) is een motief uit de Engelse folklore dat vaak verwijst naar een mythische reuzenkoe met een onuitputtelijke voorraad melk. Een bot of rib van die koe, bewaard als een soort relikwie, blijkt vaak een onderdeel van een walvis te zijn.

In het ouderlijke landhuis hangt zo’n rib, een onderkaak van een walvis, die volgens een plaatselijke legende dood in de familie zou zaaien, indien het bot verwijderd werd. De dood is voortdurend aanwezig in deze memoires, in de vorm van de moederfiguur die aan een hartkwaal lijdt. Maar ook hoop in de vorm van twee hartspecialisten die haar fragiele leven konden verlengen.

In die situatie ontsnapte de jonge John aan ouderlijk toezicht en was hij vrij om de omliggende natuur te exploreren en verweesde dieren groot te brengen. Uiteindelijk belandde hij op een strikte kostschool met lijfstraffen, maar nadat hij daar weggestuurd werd, kwam hij terecht op een nieuwe school te midden van een groot natuurreservaat bij Lyme Regis.

De leerkracht biologie beheerde ook het natuurreservaat, wat de gedroomde kans was om buiten de lesuren alle aspecten van natuur en biologie te bestuderen. Inclusief bloemen drogen, schedels conserveren en soorten determineren. Johns niet aflatende enthousiasme, maakte hem in de ogen van anderen een echte natuurfreak.

Het werd uiteindelijk een stevige cultuurschok, wanneer zijn vader hem een carrière in de industrie oplegde. Maar de ramp met de olietanker Torrey Canyon en de ontmoeting met de pionier van de natuurbescherming Gavin Maxwell bracht hem weer op het voorbestemde pad van de natuur.

John Lister-Kaye: The Dun Cow Rib: A Very Natural Childhood, Canongate London, 2018, 355 p. ISBN 9781786891471


deze pagina printen of opslaan