Vertaald proza

Milan Kundera: Een ontmoeting. Essays

door Jan Baes

Deze nieuwe verzameling boekbesprekingen, brieven, herinneringen, beschouwingen en ontmoetingen gaat over een wereld waaruit de kunst verdwijnt. Zoals alle essaybundels van Kundera is Een ontmoeting een betrokken en diepgravend boek, waarin de auteur vol passie spreekt over een cultuur die er hoe langer hoe minder toe doet. Als voorbeeld citeert Kundera een 'special' van een Parijs weekblad waarin de genieën van de (vorige) eeuw worden opgesomd. Tussen alle wetenschappers, bankiers en ondernemers, vinden we één kunstenaar (Picasso), maar geen enkele schrijver, dichter, componist, filosoof... Anderzijds zijn er wel twee couturiers. Waarmee de verhouding van het nieuwe Europa tot zijn cultuur schrijnend duidelijk wordt.
 
Kundera grijpt als tegengewicht onder meer terug naar 'de komische afwezigheid van het komische' in De idioot van Dostojewski, dat contrasteert met het huidige gegniffel om het minste en geringste, en naar het 'sterven zonder poeha' uit D'un château l'autre van Louis-Ferdinand Céline, dat afsteekt tegen het hedendaagse uitstallen van de dood als een eerbetoon, alsof sterven een verdienste is. Verder heeft hij het over Professor of desire van Philip Roth en de 'zedelijke aardverschuiving' die dat boek teweegbracht, zodat er een grens werd bereikt en ons lichaam ? 'ontmaskerd en aan zichzelf overgeleverd' ? enkel nog de nostalgie van de liefde kan beleven.
 
Op het gevaar af voor een culturele reactionair te worden versleten, wordt uit de zwarte lijst van de opeenvolgende avant-gardes en modernisten (en de academici, die in dat zog alleen maar over literatuur lezen) Anatole France heropgevist. In zijn roman Les dieux ont soif geeft de verachte France met zijn typische intelligente ironie de "banaliteit van het alledaagse" vorm in een scherpzinnig, maar genuanceerd portret van de Jacobijnse schilder Gamelin, die uit idealisme - en dus zonder scrupules - zijn tegenstanders naar de guillotine zendt. Kundera stelt dat het geen historische roman is over de Terreur, zoals wel eens gedacht werd, maar een poging inzicht te verwerven in het mysterie van de menselijke geest die tot zulke excessen leiden kan. Een duivels actueel thema dus.
 
Verder heeft Kundera het over het principe van "het niet-ernstige", waar hij al eerder op wees bij schrijvers als Cervantes, Sterne, Diderot en Rabelais. Die wordt hier overigens nog eens aangesproken als een van de wegbereiders van de hedendaagse roman, een schrijver met een ongeëvenaarde vormrijkdom die - als hij maar gelezen werd - een inspiratiebron zou kunnen worden voor het verkennen van nieuwe horizonten. Het niet-ernstige wordt ook onderzocht in het werk van Bohumil Hrabal en Jozef Skvorecky, beiden geliefd voor hun humor, maar gewantrouwd door degenen die hen hun apolitieke houding verweten. Daartegenover staat Curzio Malaparte, wiens politieke engagement gecounterd wordt door buitengewone buitenissigheid en ongegeneerde ongedisciplineerdheid, naast een onweerstaanbare drang om in zijn werk de esthetische intentie hoog te houden.


Milan Kundera: Een ontmoeting. Essays, Ambo, Amsterdam 2009, 176 p. ISBN 9789026322341. Vertaling van Une rencontre door Martin De Haan

Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri