Nederlands proza

A.H.J. Dautzenberg: Samaritaan

door Christophe Van Eecke

Een nier afstaan om het leven van een patiënt te redden: het lijkt zeer nobel, maar het blijft niet evident. Niet alleen lijkt het zeer ingrijpend om dergelijke chirurgie te ondergaan zonder medische noodzaak (waarom zou een gezond persoon een gezond orgaan laten wegnemen?), het maakt ook allerhande vragen en morele kwesties los. Kwesties die A.H.J. Dautzenberg aansnijdt in deze intrigerende en, zo weet de achterflap, bovendien autobiografische roman. Over de autobiografische basis laten we ons verder niet uit (zo ze er al is, heeft ze geen relevantie voor de roman zelf, die als ‘roman’ en dus als fictie wordt aangeboden).

Wat wel intrigeert, is de manier waarop Dautzenberg ons meeneemt in de geest van een man die besluit om een nier af te staan. Het intrigerende ligt eerst en vooral in de vorm, want Dautzenberg maakt geen gebruik van een auctoriële verteller: alle hoofdstukken zijn in dialoogvorm geschreven. Dat werkt verrassend goed. Hoewel de dialogen niet kunnen worden omkaderd met beschrijvingen of toelichtingen van een verteller, weet Dautzenberg alleen al door de toon van de dialogen zijn personages sterk neer te zetten en genereert hij een overtuigend gevoel van plaatsen en ruimtes. Bovendien is deze aanpak zeer direct, biedt ze geen ruimte voor narratieve vertraging en helpt (dwingt) ze de auteur bijgevolg om de vaart erin te houden. De roman is dus tot op zekere hoogte een vormelijk experiment, en als dusdanig mag hij geslaagd heten.

Evenzeer fascinerend is het feit dat al snel blijkt dat de motieven van de gewillige donor niet geheel onzelfzuchtig zijn. Naarmate deze motieven worden omgeploegd, boet de plot echter iets aan geloofwaardigheid in, en hier en daar wordt de argumentatie een beetje drammerig. Wat een existentiële en morele zoektocht zou moeten zijn, neigt soms te veel naar een cerebraal spel, waardoor de diepere vragen wat in de schaduw blijven. Boeiend blijft het allemaal wel. Maar naarmate de hoofdstukken vorderen, kan men zich niet van het gevoel ontdoen dat alles een beetje gekunsteld in elkaar zit. Niettemin een sterk stuk fictie (of autobiografie?) dat probeert om op een niet voor de hand liggende manier een ethische kwestie aan te snijden (pun intended).

A.H.J. Dautzenberg: Samaritaan, Contact Amsterdam, 2011, 251 p. ISBN 9789025436049. Distributie VBK België

U kunt de volledige tekst lezen in .

deze pagina printen of opslaan