Nederlands proza
A.H.J. Dautzenberg : En dan komen de foto’s
door Rasmus Van Heddeghem
Op het randje van
sociaal acceptabel en sociaal gestoord, op de grens tussen goed en slecht,
ergens tussen verwondering en walging. Het zou een manier kunnen zijn om A.H.J.
Dautzenbergs nieuwste verhalenbundel aan te kondigen. En dan komen de foto’s
is het zesde deel in een reeks kortverhalenbundels, romans en pamfletten die
stuk voor stuk verschillende grenzen opzochten. Die tussen feit en fictie
bijvoorbeeld, want stond A.H.J Dautzenberg echt een nier af zoals het
hoofdpersonage Anton Dautzenberg uit Samaritaan?
Maar deze nieuwste bundel ‘op
het randje’ noemen, zou te weinig eer zijn. De verhalen gaan voortdurend voluit
over de schreef. In een van de verhalen slaapt een zoon sinds de dood van zijn
vader bij zijn moeder. Begint het verhaal
nog rustig met het hoofdpersonage dat wegdroomt bij de sneeuw die buiten valt;
het eindigt met alle mogelijke standjes die moeder en zoon uitvoeren. En het
wordt er niet verdraaglijker op: het volgende verhaal bestaat uit zes mogelijke
toepassingen van het scheermesje. Negerzoenen vol scheermesjes of een koe
penetreren met een bezemsteel met een mesje erop. ‘Let op: blijven poken en
draaien. Wedden dat u een topdag hebt?’ Dus nee, vergeet dat maar, dat van die
grens en dat randje.
Het is jammer dat
men vaak enkel blijft hangen bij het schokeffect van Dautzenbergs proza of bij
het al dan niet autobiografische karakter ervan. Interessanter is het spel met
genres en conventies dat hieruit voortkomt en dat verder gaat dan de vraag of
iets ‘echt gebeurd’ is. Op de beste momenten is David Foster Wallace in de
buurt, bijvoorbeeld in ‘Porno als dialectisch proces’, een studie met voetnoten
over de louterende mogelijkheden van pornografie, waarbij Rudy Kousenbroek er
tussendoor ook flink van langs krijgt. Sommige teksten vormen een hybride
geheel dat de lezer, de literatuur en de schrijver voortdurend laat wankelen.
Toch overschrijdt Dautzenberg ook
grenzen in de verkeerde richting. Een slecht verhaal draait dan ook héél slecht
uit. Een mislukte grap gaat ver de mist in. Jammer genoeg heeft de bundel te
veel van deze momenten om nog van accidents
de parcours te kunnen spreken. Flauwe dialogische verhaaltjes of een recept
voor een vrijgezel, het haalt het niveau naar beneden. Voor een veelschrijver
die genadeloos alles aanpakt wat hij tegenkomt, mist hij een stijl die van het
mislukte verhaal wellicht een grandioze mislukking zou kunnen maken.
A.H.J.
Dautzenberg: En dan komen de foto’s,
Atlas Contact, Amsterdam 2014, 328 p. ISBN 9789025437657. Distributie
VBK België
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf
deze pagina printen of opslaan