Vertaald proza

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2018

Mihail Sebastian: Sinds tweeduizend jaar

door Lukas Vanacker

Het leven van een joodse student in Roemenië was al in de jaren ‘20 bepaald geen pretje. Dat wordt griezelig duidelijk uit de grotendeels autobiografische roman Sinds tweeduizend jaar van de Roemeense schrijver Mihail Sebastian (echte naam: Iosif Hechter). Het boek verscheen voor het eerst in 1934, werd al lang geleden in het Frans vertaald. Na een recente succesvolle Engelse versie ligt nu ook de eerste - uitstekende – Nederlandse vertaling in de rekken. Dat is geen dag te vroeg. In tijden van opkomende populisme en religieuze spanning wordt duidelijk hoe discriminatie en jodenhaat achter elke hoek van de straat kan loeren.
 
Het hoofdpersonage – Sebastian dus - wordt voortdurend gepest door zijn medestudenten op de universiteit maar ook door wildvreemde passanten op straat. ‘Eruit’, roepen ze hem achterna. Of: ‘Dood aan de joden!’. Zijn joodse vrienden tellen de keren dat ze klappen krijgen. ‘Iedere uitgestoken hand kon een klap zijn’.
 
Door allerlei wandelingen en ontmoetingen waarover de auteur bericht, galmt weinig bitterheid maar wel trieste angst. ‘Het ergste is niet dat drie jongens op een straathoek ‘dood aan de joden’ kunnen gaan staan roepen, maar dat hun geschreeuw onopgemerkt blijft, zonder op verzet te stuiten, als het gerinkel van een tram.’ Tegelijk relativeert hij de vele verwensingen. ‘Sinds 2000 jaar probeert [de schoenmaker] me de reden van onze vervolging uit te maken’.
 
Tragisch wordt het verhaal als blijkt dat zelfs dichte vrienden, zoals de enigmatische Fransman Maurice of zijn favoriete professor, evengoed antisemitische trekken te vertonen. En even bijzonder is dat Sebastian zelf soms antisemitisch uit de hoek kan komen. ‘Ik heb ook een antisemitische setem, waarmee ik converseer tijdens mijn urenlange overpeinzingen’, zegt hij.
 
Als lezer kijk je echter zodanig uit naar de passages waarin Sebastian over de moeilijkheden als jood in Roemenië en Parijs vertelt, dat de pagina’s waarin hij het over zijn ‘gewone’ leven heeft, soms gaan vervelen. Niettemin is het beklemmend hoe een verhaal als Sinds tweeduizend jaar de profetische voorbode blijkt van de gruwelen die de joden in de Tweede Wereldoorlog meemaakten. Sebastian overleefde die oorlog, maar kwam in 1945 om bij een verkeersongeval.
 
Mihail Sebastian: Sinds tweeduizend jaar, De Bezige Bij Amsterdam, 2018, 318 p. ISBN 9789403122700. Vertaling van De douǎ mii de ani door Jan Willem Bos. Distributie Standaard Uitgeverij 

deze pagina printen of opslaan