Vertaald proza

Olga Grjasnowa: God is niet verlegen

door Sigrid Jacobs

God is niet verlegen in de derde roman van Olga Grjasnowa, een Duitse schrijfster met Azerbeidzjaanse roots. Grjasnowa, geboren in Bakoe in een Russisch-Joodse familie, emigreerde op haar twaalfde met haar familie naar Duitsland. Zij was een van de zogeheten ‘quota refugees’, iemand die zijn/haar land ontvlucht omwille van bepaalde crisissituaties en die dan in de context van internationale humanitaire hulpcampagnes in een land opgevangen wordt. Dat Grjasnowa met God is niet verlegen nu een roman schrijft over de huidige crisissituatie in het Midden-Oosten en de daarmee samengaande vluchtelingenproblematiek, mag dus niet verbazen. Hoewel de roman focust op een ander geografisch gebied, is de problematiek die centraal staat, duidelijk een die haar na aan het hart ligt. Dat voel je als je de roman leest. Bovendien is Grjasnowa getrouwd met een Syrische acteur. De link met de huidige vluchtelingenstroom is er dus ook.  
 
God is niet verlegen wisselt af tussen twee verhaallijnen. De ene verhaallijn is die van Hammoudi, een jonge Syriër die in Parijs geneeskunde gestudeerd heeft en op het punt staat te trouwen met zijn Franse verloofde. Hij moet terug naar Syrië om zijn paspoort te verlengen, maar neemt zich voor om daar ook zo snel mogelijk weer te vertrekken. In Syrië breekt echter de oorlog uit en wordt hem verboden om het land nog te verlaten. Hij sluit zich aan bij het verzet tegen het Syrische regime. De andere verhaallijn is die van Amal. Zij is een jonge actrice uit Damascus die zich aangesloten heeft bij de protesten tegen het regime. Omdat de geheime dienst haar te zeer in het vizier heeft en haar vader niet langer hooggeplaatste connecties kan blijven omkopen om haar veiligheid te bewaren, ziet ze zichzelf genoodzaakt naar Beiroet, vervolgens naar Istanbul en uiteindelijk naar Europa te vluchten. Diezelfde reis naar Europa maakt uiteindelijk ook Hammoudi.
 
De roman is geschreven in een rechttoe rechtaan taal, ingedeeld in korte hoofdstukken en wordt vooral door de plot gestuwd. Dat heeft als nadeel dat de opbouw en karakterisering van de personages af en toe wat te wensen overlaat. Zij zijn niet de focus van deze roman. Die focus ligt op de Syrische revolutie en het regime van Assad, op een conflict waar uiteindelijk niemand nog snapt wie nu precies aan welke kant staat. Die focus ligt ook op het effect van dat conflict op de bewoners van Syrië, die hun land moeten ontvluchten en in vreselijke omstandigheden proberen het hoofd boven water te houden. In veel gevallen jammer genoeg letterlijk.  
 
Als Hammoudi en Amal beide in Berlijn asiel hebben aangevraagd, kruisen hun verhaallijnen elkaar kort, maar niet op de clichématige manier waar ik aan het begin van de roman voor gevreesd had. Die laatste pagina’s van de roman, als beide personages in Europa een nieuw leven proberen op te bouwen, zijn misschien wel de meest confronterende. Niet alleen door de richting die de verhaallijn uitgaat, maar ook door de rake beschrijvingen van de ‘status’ en ‘identiteit’ die Hammoudi en Amal (en met hen alle vluchtelingen) hier hebben. Amal zegt, met tussenpozen:  
 
‘Ze krijgen een nummer, dat voortaan hun identiteit vervangt. […] De wereld heeft een nieuw ras uitgevonden: dat van de vluchtelingen, refugees, moslims of nieuwkomers. De laatdunkendheid is met elke ademhaling te voelen.’
 
Als je de korte inhoud van dit boek leest, denk je misschien dat je ook gewoon naar het nieuws kan kijken, dat je niet per sé een roman hoeft te lezen over vluchtelingen die hun heil elders (bij ons) zoeken, maar dat zou onterecht zijn. Deze roman vertelt een veel intiemer verhaal. Er is een groot verschil tussen een beeld op televisie van een zinkende boot en verdrinkende vluchtelingen en een verhaal dat beschrijft hoe het is om op zo’n zinkende boot te zitten. Het perspectief is anders. Ik heb van dit boek meer geleerd dan van alle journaalberichten die ik al over dit thema zag.
 
Olga Grjasnowa: God is niet verlegen, De Bezige Bij, Amsterdam 2018, 303 p. ISBN 9789403102900. Vertaling van Gott ist nicht schüchtern door Joëlle Feijen en Janneke Panders. Distributie Standaard Uitgeverij 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri